تأثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا ((Glycine max L. در منطقه داراب (استان فارس)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی ارشد زراعت، دانشگاه یاسوج، دانشکده کشاورزی، گروه زراعت و اصلاح نباتات

2 هیات علمی دانشگاه یاسوج

3 هیأت علمی دانشگاه یاسوج

4 عضو هئیت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (داراب)

چکیده

سابقه و هدف: سویا از جمله گیاهانی است که برای تولید محصول احتیاج به مقادیر فراوانی نیتروژن دارد. امروزه کودهای زیستی به عنوان جایگزینی برای کود‌های شیمیایی نیتروژنه با هدف افزایش باروری خاک و تولید پایدار محصولات کشاورزی مطرح هستند. در این بین استفاده از باکتری‌های همزیست با سویا و کود زیستی نیتروکسین، که حاوی مؤثرترین باکتری‌های تثبیت کننده نیتروژن از جنس ازتو-باکتر و آزسپیریلیوم می‌باشد، و نانو کودهای حاوی نیتروژن، مورد توجه قرار گرفته‌اند. این پژوهش با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف نیتروژن، کودهای زیستی و نانونیتروژن بر برخی صفات کمی و کیفی سویا رقم ویلیامز انجام شد.
مواد و روش‌ها: آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در 3 تکرار و با 12 تیمار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی فارس (داراب) در تابستان 1392 اجرا شد. عامل اصلی شامل نیتروژن معدنی (0، 75 و 150 کیلوگرم در هکتار از منبع اوره) و عامل فرعی منبع نیتروژن (ریزوبیوم جاپونیکوم، نانو نیتروژن، نیتروکسین و شاهد) بود. در این پژوهش عملکرد، اجزای عملکرد و محتوای روغن و پروتئین سویا اندازه‌گیری شدند.
یافته‌ها: نتایج نشان داد که برهم‌کنش نیتروژن و منبع نیتروژن برای عملکرد دانه، شاخص برداشت، فاصله اولین غلاف از سطح خاک و پروتئین دانه معنی‌دار بود. بیشترین عملکرد دانه (2018 کیلوگرم در هکتار) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به همراه کاربرد ریزوبیوم بدست آمد و کمترین میزان عملکرد دانه در تیمار بدون مصرف کود شیمیایی مشاهده شد. به ‌طور کلی با افزایش کود نیتروژن مصرفی، وزن هزار دانه افزایش یافت. به طوری که بیشترین وزن هزار دانه (98/110 گرم) در سطح 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار مشاهده شد .بیشترین میزان عملکرد زیستی مربوط به کاربرد ریزوبیوم به میزان (4/4508 کیلوگرم در هکتار) بود. حداکثر شاخص برداشت (24/44 درصد) در تیمار 75 کیلوگرم در هکتار نیتروژن به همراه کاربرد ریزوبیوم بدست آمد. بیشترین فاصله اولین غلاف از سطح خاک (56/9 سانتی‌متر) در تیمار کودی 150 کیلوگرم در هکتار نیتروژن همراه با کاربرد ریزوبیوم مشاهده شد. بیشترین میزان پروتئین دانه به ترکیب تیماری 150 کیلوگرم نیتروژن و تلقیح ریزوبیوم تعلق داشت. بیشترین درصد روغن هم در تیمار بدون مصرف کود و کمترین میزان آن در تیمار 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. بیشترین عملکرد روغن از کاربرد ریزوبیوم جاپونیکوم (31/386 کیلوگرم در هکتار) ایجاد گردید.
نتیجه‌گیری: بطور کلی برای تولید سویا رقم ویلیامز در منطقه داراب مصرف 75 کیلوگرم نیتروژن به همراه کاربرد باکتری ریزوبیوم پیشنهاد می‌گردد، که نسبت به مصرف 150 کیلوگرم نیتروژن (عرف منطقه) موجب کاهش مصرف کود شیمیایی نیتروژنه به میزان50 درصد می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Effect of different levels of nitrogen, bio-fertilizers and Nano-nitrogen on some qualitative and quantitative traits in soybean (Glycine max L.) in Darab (Fars) region

نویسنده [English]

  • Mohsen Movahhedi Dehnavi 2
چکیده [English]

Background and objectives: Soybean is one of the plants that need large amounts of nitrogen for grain yield production. Todays bio-fertilizers are considered as a best replacement for chemical nitrogen to increase soil fertility and sustained agricultural production. Meanwhile, the use of soybean symbiotic bacteria and nitroxin, which contain the most effective nitrogen-fixing bacteria of the genus Azotobacter and Azospirilium, and nano fertilizers containing nitrogen, have been considered. This study aimed to investigate the effect of different levels of nitrogen, bio-fertilizers and nano-nitrogen on some quantitative and qualitative characteristics of soybean cultivar Williams.
Materials and methods: Experiment was conducted as splilit plot in a randomized complete block design with three replications and 12 treatments in the Fars Research Center for Agriculture and Natural Resources (Darab) in the summer of 2013. The main factor consisted of mineral nitrogen (0, 75 and 150 kg ha-1) as urea and sub plot consisted of nitrogen sources (Rhizobium Japonicum, Nano nitrogen, nitroxin and control). In this study, yield, yield components and seed oil and protein content were measured.
Results: Results showed that interaction of nitrogen and nitrogen source was significant for seed yield, haevest index, the first pod distance from the soli and seed protein content. Maximum seed yield (2018 kg ha-1) was seen in 75 kg ha-1 nitrogen with Rhizobium applicarion and minimum seed yield was seen in 0 kg ha-1 nitrogen. In general with increasing nitrogen application, 1000 seed weight increased. So that the maximum 1000 seed weight (110.98 g) was seen at 150 kg ha-1 nitrogen. Maximum biological yield (4508.4 kg ha-1) related to the use of Rhizobium. The highest harvest index (44.24%) obtained from 75 kg ha-1 nitrogen with Rhizobium. The most distance of the first pods from the soil surface (9.56 cm) was found from 150 kg ha-1 nitrogen with rhizobium. Maximum of the seed protein belonged to the combination tretment of 150kg nitrogen and Rhizobium inoculation. The highest (22.99 %) and the lowest (20.32 %) percentage of seed oil was found in without fertilizer and 150 kg ha-1 nitrogen, respectively. The highest oil yield was seen in Rhizobium (386.31 kg ha-1) treatment.
Conclusion: Generally, for soybean (cv. Williams) production in the Darab region, 75 kg nitrogen consumption with the use of Rhizobium is sugested, wich compared to the consumption of 150 kg ha-1 nitrogen (commonly used in the region), will reduced consumption of chemical nitrogen fertilizer by 50 percent.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Inoculation
  • Oil
  • soybean
  • Nano
  • Nitroxin