تغییر سطح بیماریزایی Phytium ultimum در گلرنگ تحت شرایط متفاوت آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

یافتن منابع ژنتیکی و اصلاح ارقام مقاوم به پوسیدگی بذر ناشی Pythium ultimum که یکی از عوامل مهم بیماری­زای گلرنگ در ایران و سایر نقاط جهان می‏باشد از اهداف مهم اصلاح­گران این گیاه محسوب می­گردد. این بیماری‌ زمانیکه رطوبت هوا پایین و رطوبت درعمق خاک به حد کافی مهیا باشد شیوع پیدا می‏کند و این شرایط دقیقا در زمان کشت گلرنگ حادث می­شود. تاکنون خسارت ناشی از گونه‌های مختلف Pythium بر روی بذر و گیاهچه‌های گلرنگ، سورگوم، گندم، یونجه و چغندرقند گزارش شده­است. در این مطالعه میزان پوسیدگی بذر 15 ژنوتیپ گلرنگ ناشی از این عامل بیماری­زا در 3 شرایط آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه بصورت جداگانه در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان طی سال­های 1387 و 1388 بررسی شد. آزمایشات در قالب طرح کرت‌های خردشده که در آن دو بستر کشت استریل و آلوده به عنوان فاکتور اصلی و 15 ژنوتیپ گلرنگ به عنوان فاکتور فرعی بودند، انجام شدند. مایه‏زنی مصنوعی در آزمایشگاه با استفاده از سوسپانسیون زئوسپور با غلظت 105 در هر میلی‌لیتر و در شرایط گلخانه و مزرعه از خاک تلقیح شده با عامل بیماری­زا انجام گردید. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی­داری بین 15 ژنوتیپ گلرنگ مورد بررسی از نظر درصد پوسیدگی بذر در هر سه شرایط آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه وجود داشت. در بستر استریل روند تغییرات ژنوتیپ­ها در آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه تقریبا مشابه بود. بیشرین عدم جوانه­زنی بذور به ترتیب در گلخانه، آزمایشگاه و مزرعه مشاهده شد. کمترین درصد جوانه­نزدن در گلخانه، آزمایشگاه و مزرعه به ترتیب متعلق به ژنوتیپ­های Syrian، Aceteria و 5151LRV- بود، اما در شرایط بستر آلوده نتایج تا حد زیادی متفاوت از این بود. مشاهده تنوع ژنوتیپی معنی­دار برای درصد بذور جوانه­نزده در شرایط بستر آلوده به این قارچ بیانگر وجود شانس در یافتن ژنوتیپ­هایی با درصد پوسیدگی پایین در این شرایط است. همچنین تفاوت بین دو بستر کشت استریل و آلوده در شرایط آزمایشگاه و گلخانه معنی­دار بود، که نشان داد که دلیل اصلی افزایش بذور جوانه­نزده در بسترهای آلوده نسبت به بستر استریل، پوسیدگی بذر ناشی از عامل قارچی بوده است. هیچ ژنوتیپی یافت نگردید که در هر سه آزمایش برتری خویش را نسبت به سایرین از نظر پوسیدگی بذر ناشی از این عامل بیماری زا حفظ نماید ولی سه ژنوتیپ  250537PI-، Hartman و اراک 2811 کمترین درصد پوسیدگی و عدم جوانه زنی بذر به ترتیب در شرایط گلخانه، آزمایشگاه و مزرعه نشان دادند. هیچگونه همبستگی بزرگ و قابل­توجهی بین آزمایشگاه، گلخانه و مزرعه از نظر درصد بذور جوانه­نزده در بستر آلوده وجود نداشت. تنها ضریب همبستگی منطقی و معنی­دار بین درصد بذرهای جوانه­نزده در بستر استریل و بستر آلوده در آزمایشگاه مشاهده گردید، که بیانگر این واقعیت است که کمترین میزان اثر متقابل ژنوتیپ × بستر کشت در شرایط آزمایشگاه رخ داده است که با توجه به نامتغیر بودن فاکتورهای محیطی در چنین شرایط کاملاً منطقی به نظر می­رسد. بطور کلی تاثیر عامل بیماری زا P. ultimum در شرایط آزمایشگاه و گلخانه نسبت به مزرعه بیشتر بود و بیشترین درصد پوسیدگی و عدم جوانه­زنی بذور گلرنگ در شرایط گلخانه مشاهده گردید. 

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Pathogenicity variation of Pythium ultimum on safflower under lab, greenhouse and field conditions

نویسندگان [English]

  • M. H Palavani
  • S. E. Razavi
  • A. Ahmadi
  • E. Palooj
چکیده [English]

Seed rot caused by Pythium ultimum is an important disease of safflower in Iran and other countries. Therefore, finding the genetic sources of resistance and releasing of resistant cultivar is considered as important objective by safflower breeders. This disease will spread when air humidity and the moisture in the soil are sufficiently prepared and this situation occurs exactly in the time of safflower planting. So far, the damage caused by Pythium spp has been reported on seeds and seedlings of safflower, sorghum, wheat, alfalfa and sugar beet. Evaluation of seed rot for fifteen safflower genotypes for their response to causal agent was performed at laboratory, greenhouse and field conditions at Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources during 2008 and 2009. The experiments were conducted as split plot design in a completely randomized design in which sterile and infected media were included as main plot and fifteen safflower genotypes were considered as sub plot in four replicates. Artificial inoculation in lab was conducted with 105 per mL zoospore suspension and in greenhouse and field infected soil with fungi agent were used. Results showed that there was significant difference among the genotypes for percent of seed rot in all conditions including laboratory, greenhouse and field. In the sterile media, the changing trends of genotypes were similar in laboratory, greenhouse and field conditions. The highest number of non-germinated seeds was observed in a greenhouse, laboratory and field conditions, respectively. The lowest seed germination in greenhouse, laboratory and field conditions were respectively belonged to genotypes Syrian, Aceteria and LRV-5151, but the results were different at the inoculated media. Presence of genotypic variation for percent of non-germinated seeds in infected media indicated that there is a good chance for finding genotypes with low rotted seeds. Difference between two media i.e. sterile and infected to the pathogen at laboratory and greenhouse was significant, that showed the applied pathogen is the main reason for decrease in percent of germinated seeds. None of genotypes was superior to others in all conditions, so it's not possible to recognize one genotype as the best for all conditions. So, three genotypes including PI-250537, Hartman and Arak-2811 have the lowest seed rot at greenhouse, laboratory and field, respectively. No considerable correlation was between laboratory, greenhouse and field for the percent of germinated seeds in inoculated media. The only significant correlation was observed between the percent of non-germinated seeds at sterile and inoculated media in laboratory condition, so that the lowest genotype × medium interaction was occurred at laboratory condition that it seems quite logical because of non-variable environmental factors in these circumstances. In overall, the effects of pathogen were greater at laboratory and greenhouse than field condition. The highest percent of safflower seed rot was observed at greenhouse.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Genotype
  • germination
  • seedling
  • Suspension
  • Zoospore