ارزیابی عملکرد و شاخص‌های رشد سیب‌زمینی درشرایط کوهستانی وجلگه‌ای استان گلستان

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

چکیده

کاشت سیب­زمینی(Solanum tuberosum L.) در دو اقلیم متفاوت، موجب تفاوت در روند رشد آن می­گردد. مهم­ترین شاخص­های رشد که در گیاهان کاربرد فراوان دارند، سرعت رشد غده(TGR)، سرعت رشد محصول(CGR) و شاخص سطح برگ(LAI) هستند. وزن خشک اندام­های هوایی ساده­ترین، سریع­ترین و کم­هزینه­ترین جزء، برای اندازه­گیری ویژگی­های رقابتی گیاهان است. نتایج برخی تحقیقات نشان می­دهد که شاخص سطح­برگ معیار مناسبی برای برآورد میزان تغییرات عملکرد گیاهان زراعی می­باشد. ازکیل و بارگاوا، اظهار داشتند که عملکرد بالاتر سیب­زمینی در فصل تابستان نسبت به پاییز، به­علت طولانی­تر بودن فصل رشد و افزایش میزان جذب خالص می­باشد. این مطالعه به­ منظور بررسی خصوصیات فیزیولوژیکی موثر بر عملکرد چهارده ژنوتیپ سیب­زمینی بر اساس شاخص­های رشد در مراحل مختلف دوره رشد گیاه از سبز شدن تا رسیدگی و همچنین عملکرد غده در دو شرایط متفاوت آب و هوایی، منطقه کوهستانی(بهاره) و جلگه­ای(پاییزه) گلستان طی سالهای 1388 -1386 به اجرا در آمد. این آزمایش در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با 3 تکرار و 9 جمعیت اصلاحی(ژنوتیپ) دریافتی از مرکز بین­المللی سیب­زمینی به نام­های (29-396151، 7-397009، 9-397007، 11- 397007، 14-397097، 3-397009، 8-397009، 7-396151، 14-396140 به همراه ارقام سانته، آگریا، ساتینا، بورن و مارلا مجموعا" با 14 تیمار در 6 خط 4 متری با فواصل ردیف 75 سانتی­متر و فاصله بوته­ها روی خطوط 25 سانتی­متر بصورت جوی و پشته­ای اجرا گردید. نتایج مطالعات نشان داد، بیشترین سرعت رشد محصول مربوط به کشت پاییزه برای ژنوتیپ 14- 397097 معادل 13 گرم در متر مربع در روز و برای ژنوتیپ 7- 397009 در کشت بهاره به مقدار 1/20 گرم در متر­مربع در روز بود. بیش­ترین شاخص سطح­برگ سیب­زمینی در کشت بهاره به ژنوتیپ 3- 397009 با 60/3 و در کشت پاییزه به ژنوتیپ 14- 396140 با 36/3 اختصاص داشت و در انتهای دوره رشد زمانی که شاخص سطح­برگ روند نزولی در پیش گرفت، تفاوت بین تیمارها در کشت بهاره بیش­تر مشهود بود. در نتیجه ­نهایی عملکرد غده، ژنوتیپ 7- 397009 در کشت پاییزه با 27056 کیلوگرم درهکتار و در کشت بهاره ژنوتیپ 3-397009 با 28446 کیلوگرم در هکتار بالاترین عملکرد را به دست آوردند. ضمنا" ژنوتیپ 7- 397009 در کاشت­های پاییزه با 9/11 ودر بهاره با 5/12 غده در بوته بهترین تیمار شناخته شد. در این آزمایش، میانگین عملکرد 3 ساله در کشت بهاره(شاهکوه) از کشت پاییزه(گرگان) بیشتر بوده­ است. همچنین نشان داده شد که ژنوتیپ­ها نیاز حرارتی متفاوتی داشته و این موضوع می­تواند ناشی از تغییرات درجه حرارت هوا در سال­ها و مکان­های مختلف بوده که در نهایت منجر به تغییرات سرعت رشد و نمو گیاه و عملکرد محصول گردد. نتایج مطالعه حاضر نیز تایید می­کند که ژنوتیپ 3-397009 با دارا بودن شاخص سطح برگ مطلوب و سرعت رشد محصول بیشتر، توانست با ذخیره­سازی بیشتر و تولید ماده خشک بالاتر عملکرد اقتصادی بالای این ژنوتیپ را توجیه کند.
واژه­های کلیدی: ماده خشک،  سرعت رشد محصول، ژنوتیپ، عملکرد غده

عنوان مقاله [English]

Evaluation of tuber yield and growth indices of potato genotypes in mountain and plain conditions in Golestan Province

نویسندگان [English]

  • R Sarparast
  • A. Melikyan
چکیده [English]

Potato (Solanum tuberosum L.) cultivation in two different climates causes difference in its growth process.The most frequently used indicators of growth for plants are the tuber growth rate (TGR), crop growth rate (CGR) and leaf area index (LAI). Shoot dry weight is the easiest, quickest and least costly component to measure the competitive features of plants.The results of some studies showed that LAI is an appropriate criterion for estimating the degree of crop yield variation. Ezekiel and Bhargava, stated that a higher potato yield in summer compared to autumn is because of a longer growing season and higher NAR. This study has been carried out to investigate the physiological parameters affecting the performance of fourteen potato genotypes based on the growth indices in different stages of the plant growth period from germination to maturity, as well as the tuber yield in two different weather conditions, i.e. Shahkooh mountain (for spring planting) and Gorgan plain (for autumn planting) during 2007-2010.This experiment was carried out in the framework of randomized complete block design with three replications and nine breeding population (genotypes) called 396151-29, 397009-7, 397007-9, 397007-11, 397097-14, 397009-3, 397009-8, 396151-7, 396140-14 together with the varieties of Agria, Sante, Satina, Burrena and Marella, with a total of 14 treatments with six 4-meter lines, with 75 cm row spacing and 25 cm plant spacing on lines in ridge and furrow pattern. The results showed that the highest crop growth rate were obtained by 397097-14 (13 g/m2/day) and 397009-7 (20.1 g/m2/day) at autumn and spring planting, respectively. The highest leaf area index was 3.60 for genotypes 397009-3 and 3.36 for 396140-14 at spring and autumn planting, respectively. At the end of the growth period when the leaf area index was decreasing, the difference among genotype at spring sowing increased.Genotypes 397009-7 and 397009-3 produced the highest yields (27056 and 28446 kg/ha) at autumn and spring planting, respectively. Genotype 397009-7 was considered the best genotype for producing 11.9 and 12.5 tuber per plants at autumn and spring sowing, respectively. In this 3-year experiment the average yield in spring planting (Shahkooh) was higher than autumn planting (Gorgan). It was also shown that the genotypes had different thermal needs, which could have been due to changes in air temperature in different years and places, which has ultimately led to changes in the plant growth rate and crop yield. The results of the present study indicated that genotype 397009-3 having higher leaf area index and crop growth rate could produce higher dry matter and store more and as a consequent, they justified its higher economical yield.
 

کلیدواژه‌ها [English]

  • dry matter
  • Crop growth rate
  • Genotypes
  • Tuber yield