تعیین بهترین شاخص¬های گزینشی برای تسهیل عمل انتخاب در برنج

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به‌منظور تعیین بهترین شاخص­های گزینش برای تسهیل عمل انتخاب در برنج و انتخاب برترین خانواده­های 3F  از بین 260 خانواده حاصل از تلاقی بین طارم محلی × خزر با استفاده از شاخص­های گزینش چندگانه پایه و بهینه، آزمایشی در سال زراعی 1387 در مزرعه تحقیقاتی مجتمع آموزش عالی گنبد کاووس به اجرا در آمد. بدین‌منظور 260 خانواده 3F  به همراه والدین و نسل 1Fکشت شدند.جهت به‌دست آوردن برترین شاخص­های گزینش، بردارهای مختلفی از ارزش­های اقتصادی صفات در نظر گرفته شد که شامل اطلاعات ضرایب همبستگی فنوتیپی و ژنوتیپی، اثرات مستقیم ژنوتیپی در تجزیه علیت و وراثت­پذیری صفات بود. ضرایب همبستگی فنوتیپی بین عملکرد بوته با تعداد خوشه (**836/0)، ارتفاع بوته (**409/0)، طول خروج خوشه از غلاف (**476/0)، تعداد دانه پر (**698/0) و زیست توده (**958/0) مثبت و معنی­دار بود. نتایج تجزیه رگرسیون بین عملکرد دانه و سایر صفات مورد بررسی نشان داد که تعداد خوشه، تعداد دانه و زیست توده به‌ترتیب بیشترین میزان تغییرات عملکرد را توجیه نمودند. همچنین نتایج تجزیه علیت نیز اهمیت صفات تعداد خوشه، تعداد دانه پر و زیست توده را در تغییرات عملکرد نشان داد. بین شاخص­های گزینش مطرح شده، شاخص هشتم (حاصل از وراثت­پذیری صفات ردیف اول تجزیه علیت) و شاخص ششم (حاصل از اثرات مستقیم ژنتیکی صفات ردیف اول در تجزیه علیت و ضرایب همبستگی ژنتیکی معنی­دار سایر صفات با عملکرد دانه در بوته) سودمندی نسبی خوبی را نشان دادند به ویژه برای شاخص پایه که سودمندی نسبی و پیشرفت برای عملکرد دانه بدست آمده از سایر شاخص­های محاسبه شده بیشتر بود. براساس نتایج حاصل از این تحقیق برترین خانواده­های جمعیت طارم محلی × خزر می­توانند با استفاده از شاخص­های گزینشی بهینه و پایه با بیشترین پیشرفت ژنتیکی انتخاب شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Determination of best selection indices for facilitating selection in rice

چکیده [English]

In order to determine superior F3 families in 260 families derived from cross between Tarom Mahalli × Khazar using of base and optimum selection indices, an experiment was conducted at research field of Gonbad High Education Center in 2008. For this purpose 260 F3 families with F1 and parents were cultivated. To obtain the best selection indices, various vectors of economic values consisting of phenotypic and genotypic correlation, path analysis and heritabilities were took into consideration. Positive and significant phenotypic correlation was detected between yield and panicle number (0.836**), plant height (0.409**), panicle exertion (0.476**), filled grain (0.698**) and biomass (0.958**). The result of regression analysis showed that panicle number, filled grain and biomass explained the high level of phenotypic variation related to yield respectively. Also result of path coefficient analysis showed the importance of panicle number, filled grain and biomass in yield variation. Between calculated selection indices, 8th selection index (obtained from the heretabilites of first order traits) and 6th selection index (obtained from the genetic direct effects of first order traits and significant genetic correlation coefficients of other traits with grain yield per plant) showed high relative efficiency particularly for base index with more relative efficiency and genetic advance for grain yield in comparison with other calculated indices. According to these results the superior F3 families of Tarom Mahalli ×Khazar with the best genetic advance could be selected by using of base and optimum selection indices.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Path analysis
  • Regression
  • Rice
  • selection indices