مطالعه اثرات تنش خشکی بر عملکرد و اجزای آن و تعیین بهترین شاخص تحمل به خشکی در لوبیای قرمز

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی عملکرد و صفات مرتبط با آن در ژنوتیپ­های لوبیا تحت شرایط نرمال و محدود آبیاری و تعیین ژنوتیپ­های متحمل به خشکی، 32 ژنوتیپ لوبیای قرمز در دو آزمایش جداگانه بدون تنش (آبیاری معمول) و تنش خشکی (آبیاری محدود) در طرح بلوک­های کامل تصادفی هر کدام در سه تکرار در مزرعه کشاورزی دانشگاه تهران واقع در کرج در سال 1386کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت معنی­داری بین ژنوتیپ­ها در تمام صفات مورد بررسی وجود دارد که بر وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ­ها دلالت داشت. صفات از نظر وراثت­پذیری، ضریب تغییرات ژنوتیپی و ضریب تغییرات فنوتیپی مورد ارزیابی قرار گرفتند و اکثر صفات دارای ضریب تغییرات ژنوتیپی قابل ملاحظه­ای بودند. در هر دو شرایط آبیاری محدود و نرمال، عملکرد همبستگی بالایی با وزن غلاف­ها در گیاه داشت. هم‌چنین نتایج رگرسیون گام به گام نشان داد که انتخاب ژنوتیپ­ها برای عملکرد بالا می­تواند بر اساس صفات وزن غلاف­ها درگیاه، تعداد بذر در غلاف و وزن صد بذر انجام گیرد. به‌منظور گروه­بندی ژنوتیپ­ها بر اساس صفات عملکرد و اجزای آن، از تجزیه خوشه­ای به‌روش UPGMA استفاده شد که در شرایط آبیاری نرمال، ژنوتیپ­ها در 6 گروه مجزا و در شرایط آبیاری محدود ژنوتیپ­ها در 5 گروه قرار گرفتند. نتایج به‌دست آمده از بررسی بهترین شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص­های تحمل به خشکی، میانگین هندسی محصول­دهی و میانگین هارمونیک، شاخص­های مناسبی بوده و گزینش براساس آن­ها می­تواند ژنوتیپ­های مقاوم را شناسایی کند. ژنوتیپ­های شماره 4، 13، 15، 16، 14، 21 و 9 به‌دلیل قرار­گیری در ناحیه مطلوب بای پلات، به‌عنوان ژنوتیپ­هایی با عملکرد بالا در هر دو شرایط آبیاری محدود و نرمال شناسایی شدند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of drought Stress on Yield and yield components and Determination of the Best drought Stress Index in Common Bean (Phaseolus vulgaris L.)

چکیده [English]

The effect of drought on the seed yield and some associated characteristics of common been under normal and drought stress conditions and determination of durable genotypes to drought were studied by planting 32 genotypes in two separate augmented designs in normal and stress conditions. These genotypes were evaluated in randomized complete block design with 3 replications in the field of faculty of Agriculture, university of Tehran in Karaj in 2007. Analysis of variance showed that there were significant differences among varieties in all traits, indicating the existence of genetic variation among varieties. Heritability, genotypic and phenotypic coefficients of variation were determined. Most of the measured traits had significant genotypic coefficient of variation. In normal and stress conditions, yield was highly correlated with the weight of pods in plant. Also, The results of stepwise regression showed that, selection can be done based on weight of pods in plant, harvest index, number of seed in pod and 100 seed weight. In the classification of genotypes based on yield and their component using cluster analysis (UPGMA), all of the genotypes were classified in 6 and 5 separate groups in non stress and stress conditions, respectively. Comparison of different durable to drought indices showed that Stress Tolerance Index, Geometric Mean Productivity and Harmonic mean, were the best indices that can be used to determine durable genotypes. Based on result of by-plot analysis, 9, 4, 13, 15, 16, 14 and 21 genotypes were recognized as high- yielding genotypes under both stress and normal conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought
  • Yield
  • correlation
  • Regression
  • By-plot