اثر تنش شوری بر پارامترهای رشدی و فتوسنتزی دو رقم هیبرید و ایرانی اسفناج

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته کارشناسی‌ارشد علوم باغبانی، گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران

2 استادیار گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ولیعصر رفسنجان، رفسنجان، ایران

چکیده

سابقه و هدف: شوری بیش از حد خاک باعث کاهش تولید محصولات کشاورزی از جمله سبزی‌ها می‌شود که به‌ویژه بخش‌های رویشی آن‌ها حساس هستند. آستانه شوری بیشتر سبزی‌ها کم است (بین 1 تا 5/2 دسی‌زیمنس بر متر) و تحمل به شوری آن‌‌ها هنگامی که از آب شور برای آبیاری استفاده می‌شود، کاهش می‌یابد. انتخاب رقم مناسب برای مناطقی با شوری بالا از نخستین راهکارهای مدیریتی برای تولید محصولاتی با کیفیت و کمیت بالا می‌باشد. اسفناج از نظر تحمل به شوری در گروه گیاهان نسبتا حساس قرار دارد هرچند بین ارقام مختلف تفاوت‌هایی وجود دارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی شاخص‌های رشدی و فتوسنتزی دو رقم اسفناج، تحت تنش شوری و مشخص کردن رقم مقاوم‌تر به شوری و مناسب کشت در مناطق شور طراحی و اجرا شد.
مواد و روش‌ها: این پژوهش به‌صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر رفسنجان در سال زراعی 1397 انجام گرفت که فاکتورها شامل تنش شوری (در چهار سطح 0، 10، 20، 30 میلی‌مول) و رقم (شامل دو رقم هیبرید ایتالیایی "ناریتا" و رقم ایرانی "برگ‌پهن ورامین") بود. پس از گذشت 45 روز از اعمال تیمارهای شوری برداشت صورت گرفت و پارامترهای مورد نظر اندازه‌گیری شد. صفاتی مانند وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، سطح برگ، تعداد برگ، رنگیزه‌های فتوسنتزی (کلروفیل a,b)، کلروفیل کل، شاخص سبزینگی، کاروتنوئید، نرخ فتوسنتز، نرخ تعرق، هدایت روزنه‌ای، نسبت فلورسانس متغیر به فلورسانس حداکثر (Fv/Fm) و شاخص کارآیی دستگاه فتوسنتزی (PI) مورد مطالعه قرار گرفتند.
یافته‌ها: نتایج این پژوهش نشان داد که شاخص‌های رشدی هر دو رقم اسفناج نظیر تعداد برگ، سطح برگ وزن‌تر ریشه، وزن خشک ریشه، وزن‌تر اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی در شرایط تنش شوری کاهش یافت. با افزایش سطوح تنش، سطح برگ هر دو رقم کاهش یافت اما سطح برگ رقم ایرانی در مقایسه با رقم هیبرید بیشتر بود. نتایج همچنین نشان داد که مقدار رنگیزه‌های فتوسنتزی رقم ایرانی در مقایسه با رقم هیبرید در شرایط شوری بیشتر بود. به طور کلی مقدار کلروفیل کل در شرایط تنش شوری کاهش یافت اما مقدار کلروفیل a و کلروفیل کل در رقم ایرانی بیشتر بود. شاخص‌های فتوسنتزی نظیر نرخ فتوسنتز، هدایت روزنه‌ای، نرخ تعرق و نیز شاخص فلورسانس کلروفیل در شرایط تنش شوری کاهش یافت که این کاهش در دو رقم ایرانی و هیبرید متفاوت بود و کاهش بیشتر این پارامترها در شرایط تنش در رقم ایرانی کمتر از رقم هیبرید بود.
نتیجه‌گیری: شاخص‌های رشدی نظیر سطح برگ، تعداد برگ، وزن‌تر ریشه، وزن خشک ریشه، وزن‌تر اندام هوایی و وزن خشک اندام هوایی دو رقم اسفناج در شرایط شوری کاهش یافت. مقدار رنگیزه‌های فتوسنتزی رقم ایرانی در مقایسه با رقم هیبرید بیشتر بود و در هر دو رقم تحت تنش شوری کاهش یافت. شاخص‌های فتوسنتزی نیز در شرایط تنش شوری کاهش یافت هرچند تغییرات شاخص‌های فتوسنتزی در هر دو رقم به طور تقریبی یکسان بود اما مقدار این شاخص‌ها در رقم ایرانی بیشتر بود. به‌طور کلی تنش شوری باعث کاهش پارامترهای رشدی و فتوسنتزی هر دو رقم ایرانی و هیبرید اسفناج شد اما کاهش خصوصیات رشدی در رقم "برگ‌پهن ورامین" کمتر از رقم هیبرید بود. بنابراین به نظر می‌رسد رقم ایرانی نسبت به رقم هیبرید به تنش شوری متحمل‌تر باشد که این تفاوت ارقام به تنش شوری را می‌توان به ماهیت ژنتیکی آن‌ها نسبت داد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The effect of salinity stress on growth and photosynthetic parameters of hybrid and Iranian spinach cultivars

نویسندگان [English]

  • Mina Bayarash 1
  • Mahmoud Raghami 2
1 M.Sc. Graduate of Horticulture Science, Dept. of Horticulture Science, Faculty of Agriculture, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran
2 Assistant Prof., Dept. of Horticulture Science, Faculty of Agriculture, Vali-e-Asr University of Rafsanjan, Rafsanjan, Iran
چکیده [English]

Background and Objectives: Excessive salinity of the soil reduces the production of agricultural products, including vegetable crops, Which especially are sensitive in the vegetative parts. The salinity threshold of most vegetable crops is low (between 1 and 2.5 ds.m-1) and the salinity tolerance of vegetables decreases when saline water is used for irrigation. Choosing the right cultivar for areas with high salinity is the first management strategies for the production of high quality products. Spinach is in the group of moderately sensitive plants to salinity stress, although there are differences between various cultivars. Therefore, the present study was designed and conducted to evaluate the growth and photosynthetic characteristics of two spinach cultivars, under salinity stress and to determine the most tolerant cultivar to salinity and suitable for cultivation in saline areas.
Materials and Methods: This research was carried out factorial with two factors including three levels of stress in a completely randomized design with four replications at research farm of Vali-e-Asr University of Rafsanjan in 2018. The factors included salinity stress (at four levels 0, 10, 20, 30 mM NaCl) and cultivar (‘Barg-Pahn-e-Varamin’ and ‘NARITA’ F1 hybrid). After 45 days from the beginning of salinity treatments, plants were harvested and the parameters were measured. Characteristics such as fresh and dry weight of shoot and root, leaf area, leaf number, photosynthetic pigments (chlorophyll a, b, carotenoid), total chlorophyll, SPAD index, photosynthesis rate, transpiration rate, stomatal conductance, chlorophyll fluorescence index (Fv/Fm ratio) and photosynthesis efficiency index (PI).
Results: The results of this study showed that the growth characteristics of both spinach cultivars such as leaf number, leaf area, fresh and dry root weights, fresh and dry shoot weight, decreased under salinity stress conditions. With increasing salinity levels, leaf area of both cultivars decreased but the leaf area of Iranian cultivar was higher than the hybrid cultivar. The results also showed that the amount of photosynthetic pigments in the Iranian cultivar was higher than the hybrid cultivar in salinity conditions. In general, total chlorophyll content decreased under salinity stress, but the amount of chlorophyll a and total chlorophyll content were higher in the Iranian cultivar. Photosynthetic indices such as photosynthesis rate (Pn), stomatal conductance (gs), transpiration rate (Tr) and chlorophyll fluorescence index (Fv/Fm ratio) decreased under salinity stress, which was different in both Iranian and hybrid cultivars. Further reduction of these parameters in stress conditions in Iranian cultivar was less than the hybrid cultivar.
Conclusion: Growth characteristics such as leaf area, leaf number, fresh and dry root weight, fresh and dry shoot weight of two spinach cultivars decreased in salinity conditions. The amount of photosynthetic pigments in the Iranian cultivar was higher than in the hybrid cultivar and decreased in both cultivars under salinity stress. Photosynthetic indices also decreased under salinity stress, although changes in photosynthetic indices in both cultivars were approximately the same, but the value of these parameters were higher in Iranian cultivar. In general, salinity stress reduced the growth and photosynthetic parameters of both Iranian and spinach hybrids, but the reduction in growth characteristics in the "bargpah-e Varamin" cultivar was lower than the hybrid cultivar. Therefore, it seems that the Iranian cultivar is more tolerant to salinity stress than the hybrid cultivar, and this difference in cultivars to salinity stress can be attributed to their genetic diferences.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "Barg pahn-e varamin"
  • "Fv/Fm index"
  • "Leaf area"
  • "Photosynthesis rate"
  • "Sodium chloride"

مراجع

1.Amacher, J.K. 2000. Salinity andplant tolerance. Utah State University Extension. Electric Publishing, 30p.
2.Amirinejad, A.A., Sayyari, M., Ghanbari, F. and Kordi, S. 2017. Salicylic acid improves salinity-alkalinity tolerance in pepper (Capsicum annuum L.). Adv. Hortic. Sci. 31: 3. 157-163.
3.Andrew, J.S.H., Moreau, M., Kuntz, G., Pagny, C., Lin, S., Tansly, L. and Mccarthy, J. 2008. An investingation of carotenoid biosynthesis in coffea canephora and coffea Arabica. Plant. Physiol. 165: 1087-1106.
4.Apse, M.P. and Blumwald, E. 2002. Engineering salt tolerance in plant. J. Biotech. 13: 146-150.
5.Asadi, H.A. and Hassandakht, M.R. 2007. Study of genetic diversity of indigenous populations of Iranian spinach. J. Agr. Sci. Tech-Iran. 38: 2. 265-257. (In Persian)
6.Ashraf, M. and Harris, P.J.C. 2013. Photosynthesis under stressful environments: An overview. Photosynthetica. 51: 163-190.
7.Bagayoko, M. 2012. Soil salinity alkalinity effects on germination and seedling growth of vegetable crops in the Office du Niger zone. J. Res. Environ. Sci. Toxicol. 1: 12. 328-337.
8.Banaei, M.H., Moameni, A., Baybordi, M. and Malakouti, M.J. 2004. Iran Soils: New transformations in the identification, management and operation. Soiland Water Research Institute, Tehran.(In Persian)
9.Chaparzadeh, N. and Zarandi Miandoab, L. 2011. The effects of salinity on pigments content and growth of two canola (Brassica napus L.) cultivars. – Plant Biol. 9: 13-26.
10.Chaves, M.M., Flexas, J. and Pinheiro, C. 2009. Photosynthesis under drought and salt stress: regulation mechanisms from whole plant to cell. Ann. Bot.103: 4. 551-560.
11.Elsheery, N.I. and Cao, K.F. 2008. Gas exchange, chlorophyll fluorescence, and osmotic adjustment in two mango cultivars under drought stress. Acta. Physiol. Plant. 30: 6. 769-777.
12.Estaji, A., Roosta, H.R., Rezaei, S.A., Hosseini, S.S. and Niknam, F. 2018. Morphological, physiological and phytochemical response of different Satureja hortensis L. accessions to salinity in a greenhouse experiment. J. Appl. Res. Med. Aroma. 10: 13-25.
13.Ferreira, J.F.S., Sandhu, D., Liu, X. and Halvorson, J.J. 2018. Spinach (Spinacea oleracea L.) response to salinity: Nutritional value, Physiological Parameters, Antioxidant Capacity and Gene Expression. Agriculture. 8: 163. 1-16.
14.Food and agriculture organization of the united nations. 2018. FAOSTAT agricultural data base. Retrieved from http://www.fao.org/faostat/en/#data/TP/visualize.
15.Ghanbari, F., Amiri Nejad, S.A., Sayyari, M. and Kardi, Q. 2017. Effect of salicylic acid on resistance to salinity and alkalinity of sweet pepper plant. J. Plant. Res. 29: 1. 130-141. (In Persian)
16.Ghorbani M., Heidari, M. and Ghafari, M. 2017. Effect of different levels of salinity and heavy elements of lead and cadmium on growth, photosynthetic pigments and sodium and potassium in spinach. Sci. Technol. Greenh. Crop.
7: 25. 23-15. (In Persian)
17.Gitelson, A.A., Gritz, Y. and Merzlyak, M.N. 2003. Relationships between leaf chlorophyll content and spectral reflectance and algorithms for non-destructive chlorophyll assessment in higher plant leaves. J. Plant. Physiol. 160: 271-282.
18.Jalali, A.H. and Jafari, P. 2015. The effect of potassium spread on reducing the effect of salinity in spinach (Spinacia oleracea), J. Hort. (Agr. Sci. Technol.). 30: 2. 201-208. (In Persian)
19.Khosravinejad, F., Heydari, R. and Farboodnia, T. 2008. Effects of salinity on photosynthetic pigments, respiration, and water content in two barley varieties. Pak. J. Bio. Sci. 11: 2438-2442.
20.Maas, E.V. and Grattan, S.R. 1999.Crop yields as affected by salinity.P 55-108, In: R.W. Skaggs and J.van Schilfgaarde (eds), Agricultural Drainage Agronomy Monograph, No. 38, ASA, Madison.
21.Machado, R.M.A. and Serralheiro, R.P. 2017. Soil salinity: Effect on vegetable Crop Growth. Management Practices to Prevent and Mitigate Soil Salinization. Hort. 30: 2. 1-13.
22.Mashayekhi, K. and Shomali, A. 2018. Botany, physiology and culture of vegetable. Gorgan Univ. Press, 502p.
(In Persian)
23.Moameni, A., Siadat, H. and Malakouti, M.J. 1999. The extent distribution and management of salt affected soils of Iran. FAO Global Network on Integrated Soil Management for Sustainable Use of Salt Affected Soils, Izmir Turkey.
24.Molinari, H.B.C., Marur, C.J., Daros, E., De Campos, M.K.F., De Carvalho, J.F.R.P., Filho, J.C.B., Pereira, L.F.P. and Vieira, L.G.E. 2007. Evaluation of the stress‐inducible production of proline in transgenic sugarcane (Saccharum spp.): osmotic adjustment, chlorophyll fluorescence and oxidative stress. Physiol. Plant. 130: 2. 218-229.
25.Munns R., James R.A. and Lauchli A. 2006. Approaches to increasing the salt tolerance of wheat and other cereals. J. Exp. Bot. 57: 1025-1043.
26.Navari-Izoo, F., Quartacci, M.F. and Izzo, R. 1990. Waterstress induced changed changes in protein and free amino acids in field grown maize and sun flower. – Plant Physiol. Biochem. 28: 531-537.
27.Ors, S. and Suarez, D.L. 2016. Salt tolerance of spinach as related to seasonal climate. Hort. Sci. (Prague). 43: 33-41.
28.Pasternak D. and De Malach Y. 1994. Crop irrigation with saline water.In: Pessarakli, M. (ed), Handbook of plant and crop stress, Marcel Dekker, New York, Pp: 599-622.
29.Porra, R.J. 2002. The chequered history of the development and use of simultaneous equations for the accurate determination of chlorophylls a and b. Photosynth. Res. 73: 149-156.
30.Salunkhe, D.K., Bilon, H.R. and Reddy, N.R. 1991. Storage, processing and nutritional quality of fruits and vegetables.Vol 1. CRC Press, Boca Raton, 285p.
31.Sayyari, M. and Mahmoodi, S.H. 2002. An investigation of reason of soil salinity and alkalinity on some part of Khorasan Province (Dizbad-e Pain Region). 17th WCSS, 14-21 August 2002, Paper No. 1981, Thailand, 12p.
32.Shannon, M.C. and Grieve, C.M. 1999. Tolerance of vegetable crops to salinity. Sci. Hortic. 78: 5-38.
33.Sharma, N., Gupta, N.K., Gupta, S. and Hasegawa, H. 2005. Effect of NaCl salinity on photosynthetic rate, transpiration rate, and oxidative stress tolerance in contrasting wheat genotypes. Photosynthetica. 43: 4. 609-613.
34.Sultana, N., Ikeda, T. and Itoh, R.1999. Effect of NaCl salinity on photosynthesis and dry matter accumulation in developing rice grains. Environ. Exp. Bot. 42: 3. 211-220.
35.Taïbi, K., Taïbi, F., Abderrahim, L.A., Ennajah, A., Belkhodja, M. and Mulet, J.M. 2016. Effect of salt stress on growth, chlorophyll content, lipid peroxidation and antioxidant defence systems in Phaseolus vulgaris L. S. Afr. J. Bot. 105: 306-312.
36.Vashev, B., Gaiser, T., Ghawana, T., de Vries, A. and Stahr, K. 2010. Biosafor project Deliv-erable 9: cropping potentials for saline areas in India, Pakistan and Bangladesh. University of Hohenheim, Hohenheim, Germany.
37.Yoon, Y.E., Kuppusamy, S., Cho, K.M., Kim, P.J., Kwack, Y.B. and Lee, Y.B. 2017. Influence of cold stress on contents of soluble sugars, vitamin C and free amino acids including gamma- aminobutyric acid (GABA) in spinach (Spinacia oleracea). Food Chem.215: 185-192.
38.Yousif, B.S., Nguyen, N.T., Fukuda, Y., Hakata, H., Okamoto, Y., Masaoka, Y. and Saneoka, H. 2010. Effect of salinity on growth, mineral composition, photosynthesis and water relations of two vegetable crops: Newzealand spinach (Tetragonia tetragonioides) and water spinach (Ipomoea aquatica). Int. J. Agric. Biol. 12: 2. 211-216.
پژوهش‌های تولید گیاهی
دوره 28، شماره 2
تیر 1400
صفحه 131-146

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار