ارزیابی پایداری عملکرد دانه و تنوع آللی زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین لاین‌های پیشرفته گندم نان ( (Triticum aestivum L.

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

2 دانشیار گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران

3 استادیار گروه به‌نژادی و بیوتکنولوژی کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شاهد، تهران، ایران

4 استادیار، گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده تولید گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران.

چکیده

مقدمه و هدف: صفات کمّی به مقدار زیادی تحت تأثیر عوامل محیطی قرار می‏گیرند که مهمترین نتیجه‏ی آن مخفی ماندن رابطه‏ی بین ژنوتیپ و فنوتیپ به‏طور ناقص و یا کامل می‌باشد. لذا اطلاع از میزان تأثیر محیط روی صفات کمی برای به‌نژادگر بسیار مهم است. یکی از خصوصیات کیفی مورد توجه در اصلاح گندم، کیفیت پروتئین‌های ذخیره‌ای است. گلوتنین‌های با وزن مولکولی پایین بر روی تشکیل پلی‌مرهای بزرگ گلوتنین و کشش‌پذیری خمیر تاثیر دارند و کلیه‌ فرآورده‌های حاصل از گندم نان نیازمند خمیری با کشش‌پذیری بالا می‌باشند. اهداف تحقیق حاضر، بررسـی اثـر متقابـل ژنوتیـپ × محیط بـا اسـتفاده از روش‌های تک متغییره در لاین‌های تلاقی برگشتی پیشرفته گندم نان، شناسـایی و معرفـی لاینهای دارای عملکرد اقتصـادی بـالا و پایـدار و ارقام اصلاحی حاوی آلل‌های مطلوب از گلوتنین با وزن مولکولی پایین می‌باشند.

مواد و روش‌ها: در این تحقیق پایداری عملکرد دانه پنج لاین تلاقی برگشتی پیشرفته گندم نان (BC2F6) همراه با والدین آن‌ها در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در مکان‌های تهران، کرمانشاه و گرگان و سال‌های زراعی (97-1396) و (98-1397) مورد بررسی قرار گرفت. هر یک از لاین‌ها در کرت‌هایی با هشت خط چهار متری با فاصله خطوط 25 سانتی‌متر کاشته شد. استخراج DNA به روش دویل دویل صورت گرفت. کیفیت و کمیت نمونه‌هایDNA ژنومی استخراج شده با استفاده از الکتروفورز ژل آگارز 8/0 درصد ارزیابی شد. واکنش PCR برای تکثیر قطعات نشانگرها با استفاده از چهار جفت آغازگر آلل اختصاصی ژن‏های رمزدهنده گلوتنین با وزن مولکولی پایین در حجم 15میکرولیتر انجام شد. جداسازی قطعات نشانگرهای تکثیر شده به وسیله الکتروفورز ژل آگارز دو درصد انجام شد.

یافته‌ها: نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب اختلاف معنی‌داری را در سطح احتمال یک درصد برای اثر محیط و اثر متقابل ژنوتیپ × محیط نشان داد. بین لاین‌های مورد بررسی اختلاف معنی‌داری برای عملکرد دانه مشاهده نشد. بر اساس نتایج به‌دست آمده از اکوالانس ریک، ابرهات و راسل و ضریب تغییرات فنوتیپی لاین L4 ، بر اساس نتایج روش فینیلی و ویلکینسون و واریانس پایداری شوکلا لاین‌های شماره L3 و L4 و بر اساس روش‌های پلیستد و پیترسون و پلیستد L4 به عنوان لاین‌ پایدار با عملکرد بالا نسبت به سایر لاین‌های مورد آزمایش معرفی گردیدند. در بررسی تنوع آللی زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین در مجموع نتایج به دست آمده بیانگر شباهت اندازه باندهای تکثیری بین والد دوره‌ای تایفون و پنج لاین حاصل از تلاقی برگشتی (L1، L2، L3، L4 و L5) در چهار آغازگر مورد بررسی بود.

نتیجه‌گیری: در جمع‌بندی کلی روش‌های مورد استفاده لاین L4 به عنوان لاین پایدار باعملکرد بالا معرفی و برای به‌دست آوردن حداکثر عملکرد، کشت این لاین در محیط‌های مورد بررسی پیشنهاد می‌شوند. چهار مکان ژنی کنترل کننده گلوتنین با وزن مولکولی پایین مورد بررسی به عنوان عامل موثر در ارزش نانوایی، از والد دوره‌ای تایفون که رقمی با کیفیت نانوایی بالا می‌باشد، به نتاج حاصل از تلاقی برگشتی منتقل گردیده است. بنابراین احتمال می‌رود نتاج از کیفیت نانوایی بالایی برخوردار می‌باشند.



کلید واژه: پایداری عملکرد، تنوع آللی، زیر واحدهای گلوتنین با وزن مولکولی پایین، گندم نان

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of grain yield stability and allelic diversity of glutenin subunits with low molecular weight in advanced lines of bread wheat (Triticum aestivum L.)

نویسندگان [English]

  • tayebeh jafari nazarabadi 1
  • Ali Asghar Nasrollahnezhad Ghomi 2
  • Alaeddin Kordenaeej 3
  • Khalil Zenalinezhad 4
1 Ph. D. Student of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Crop Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan
2 Associate Prof., Dept. of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran.
3 Assistant Prof., Dept. of agronomy and plant breeding, Faculty of Agriculture, Shahed University, Tehran, Iran.
4 Assistant Prof., Dept. of Plant Breeding and Biotechnology, Faculty of Plant Production, Gorgan University of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan, Iran
چکیده [English]

Introduction and purpose: The quantitative traits are severely influenced by environmental factors, the most important result of which is that the relationship between genotype and phenotype remains hidden, incompletely or completely. Therefore, it is very important for the breeder to know the effect of the environment on quantitative traits. One of the important quality characteristics in wheat breeding is the quality of stored proteins. Glutenins with low molecular weight have an effect on the formation of large glutenin polymers and the elasticity of the dough, and all products made from bread wheat require a dough with large elasticity. The goals of the present research are to investigate the interaction effect of genotype x environment using univariate methods in advanced backcrossing lines of bread wheat, to identify and introduce lines with high and stable economic performance and improved cultivars containing desirable alleles of glutenin with low molecular weight.

Materials and methods: In current research, the stability of grain yield of five advanced backcross lines of bread wheat (BC2F6) along with their parents in the form of a randomized complete block design with three replications in three locations of Tehran, Kermanshah and Gorgan and cultivation years (2017-2018) and (2018- 2019) were investigated. Each line was planted in plots with eight rows of four meters length with 25 cm distance. DNA extraction was done according to Doyle and Doyle (1987) method. The quality and quantity of extracted genomic DNA were evaluated using 0.8% agarose gel electrophoresis. PCR reaction for amplification of marker fragments was performed using four pairs of allele-specific primers of low molecular weight glutenin encoding genes in a volume of 15 microliters. Separation of amplified marker fragments were done using 2% agarose gel electrophoresis.

Findings: The results of composite variance analysis showed a highly significant difference at one percent probability level for the effect of environment and interaction effect of genotype × environment. No significant difference was observed between the studied genotypes for grain yield. Based on the results obtained from Rick, Eberhut and Russell's equivalence and the coefficient of phenotypic changes of genotype L4, based on the results of Finley and Wilkinson's method and the stability variance of Shokla genotype L3 and L4 and based on methods of Plaisted and Peterson and Plaisted genotype 4 as stable line with high performance compared to the other tested genotypes. In the investigation of the allelic diversity of glutenin subunits with low molecular weight, the results showed that the size of the replication bands between the recurrent parent of Typhoon and the five lines resulting from backcrossing (L1, L2, L3, L4 and L5) in four primers were investigated.

Conclusions: In the general summary of the methods used, the L4 genotype is introduced as a stable line with high performance, and to obtain the maximum performance, it is suggested to cultivate this line in the investigated environments. Four gene loci controlling glutenin with low molecular weight investigated as an effective factor in bakery value have been transferred from the periodic parent Typhoon, which is a cultivar with high bakery quality, to the progeny resulting from backcrossing, so the progeny have high bakery quality.

Keywords: stability, allelic diversity, low molecular weight glutenin subunits, wheat

کلیدواژه‌ها [English]

  • stability
  • allelic diversity
  • low molecular weight glutenin subunits
  • wheat