دینامیک فصلی عناصر غذایی در برگ درختان زیتون

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 فارغ التحصیل کارشناسی ارشد میوه کاری، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز، ایران

2 استادیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز ، اهواز، ایران

3 استاد گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز ایران

10.22069/jopp.2024.22816.3191

چکیده

سابقه و هدف: میزان مواد مغذی برگ با رشد درختان میوه ارتباط مستقیم دارد و به‌عنوان شاخصی موثر در تشخیص وضعیت تغذیه درختان میوه شناخته شده است. بررسی روند جذب و پویایی عناصر مغذی جهت ارائه برنامه موثر برای تغذیه باغ‌های میوه و بهبود کارایی کاربرد کودها ضروری است. درخت زیتون به دلیل سازگاری با مناطق آب و هوایی مختلف و تولید میوه و روغن، از نظر اقتصادی بسیار حائز اهمیت است. درک جنبه‌های فیزیولوژیکی تغذیه درختان زیتون نیاز به دانش کافی در ارتباط با بررسی تغییر فصلی محتوای عناصر غذایی برگ دارد درحالیکه تا کنون مطالعات بسیار کمی تنوع فصلی مواد مغذی را در ارقام زیتون بررسی نموده‌اند. بر این اساس در تحقیق حاضر دینامیک (پویایی) فصلی غلظت عناصر درشت مغذی و ریزمغذی برگ‌ چهار رقم زیتون طی چهار فصل در شرایط آب و هوایی اهواز مورد بررسی قرار گرفت.



مواد و روش‌ها: این پژوهش در باغ تحقیقاتی زیتون دانشگاه شهید چمران اهواز در قالب بلوک‌های کامل تصادفی به روش اندازه‌گیری تکراری با چهار تکرار انجام شد. نمونه برداری طی زمستان 1400 تا پاییز 1401 از بخش میانی شاخه‌های یکساله و برگ‌های کاملا توسعه‌یافته و بالغ درختان 20 ساله ارقام دزفول، کرونیکی، مانزانیلا و کاوی انجام شد و میزان غلظت عناصر درشت مغذی نیتروژن، فسفر و پتاسیم و عناصر ریزمغذی ‌آهن، مس، بور، روی و منگنز مورد سنجش قرار گرفت، سپس روند تغییرات فصلی غلظت عناصر مذکور مورد بررسی قرار گرفت.



یافته ها: اثر متقابل فصل و رقم بر غلظت عناصر درشت مغذی و نیز منگنز معنی‌دار بود. ارقام مورد مطالعه از نظر تمام عناصر به جز نیتروژن در وضعیت بهینه قرار داشتند. تفاوت در الگوی پویایی فصلی نیتروژن برای ارقام مختلف مشهود بود. بیشترین و کمترین غلظت نیتروژن در فصل بهار به ترتیب برای ارقام کاوی و مانزانیلا ثبت شد. ارقام زیتون الگوی یکسان و سینوسی (اوج غلظت فسفر در زمستان و تابستان) را از لحاظ دینامیک فصلی فسفر نشان دادند. تغییرات پتاسیم نیز دارای الگوی مشابهی بود، با این تفاوت که بیشترین غلظت پتاسیم در بهار و تابستان و کمترین آن در زمستان و پاییز ثبت شد. بیشترین غلظت آهن در بهار (28/162 میلی‌گرم بر کیلوگرم) ثبت شد که نسبت به زمستان (06/143 میلی‌گرم بر کیلوگرم)، افزایش داشت. دینامیک فصلی آهن از الگوی سینوسی پیروی کرد و کمترین غلظت آهن در زمستان و بیشترین آن در بهار و پاییز ثبت شد. غلظت مس از زمستان به سمت بهار و تابستان کاهش معنی‌دار یافت و در زمستان (06/68 میلی‌گرم بر کیلوگرم) به بیشترین میزان رسید. الگوی دینامیک فصلی مس در بهار کمترین مقدار و در زمستان و پاییز بیشترین را نشان داد. بیشترین غلظت بور در پاییز(36/77 میلی‌گرم بر کیلوگرم) به ثبت رسید و الگوی دینامیک فصلی بور روند افزایشی را طی زمان نشان داد. غلظت عنصر روی از زمستان به سمت بهار و تابستان کاهش یافت ولی در پاییز به بیشترین غلظت خود رسید و نسبت به تابستان 80/33 درصد افزایش نشان داد. الگوی دینامیک فصلی روی از زمستان تا پاییز کاهش و سپس افزایش داشت. غلظت منگنز ارقام کاوی، مانزانیلا و دزفول از زمستان تا بهار کاهش یافت و در تابستان به حداکثر رسید و در پاییز مجددا روند کاهشی نشان داد. بیشترین و کمترین غلظت منگنز در فصل بهار به ترتیب برای کرونایکی و کاوی (68/72 و 10/38 میلی‌گرم بر کیلوگرم) ثبت شد.



نتیجه‌گیری: اثر فصل بر روند تغییرات غلظت عناصر مهمتر از اثر رقم ارزیابی شد و تغییرات غلظت همه عناصر تحت تأثیر فصل قرار گرفت. همچنین غلظت فسفر، پتاسیم و عناصر ریزمغذی در حد بهینه ارزیابی شدند، اما نیتروژن به ویژه در فصل رشد کمتر از حد بهینه بود، بنابراین مصرف کودهای حاوی نیتروژن قبل از شروع فصل رشد پیشنهاد می‌شود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Seasonal dynamics of nutrients in leaves of olive trees

نویسندگان [English]

  • Elahe Hatami 1
  • Shohreh Zivdar 2
  • Noorollah Moallemi 3
1 M.Sc. Graduate of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
2 Assistant Professor, Department of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz, Ahvaz, Iran
3 Professor, Depart. of Horticultural Science, Faculty of Agriculture, Shahid Chamran University of Ahvaz. Ahvaz, Iran
چکیده [English]

Background and Objective: The amount of leaf nutrients is directly related to the growth of fruit trees and is known as an effective indicator in diagnosing the nutritional status of trees. Investigating the dynamics of nutrient elements is necessary to provide an effective program for fertilization of orchards and improving the efficiency of fertilizer application. The olive tree is economically very important due to its adaptability to different climates and the production of fruit and oil. Understanding the physiological aspects of olive tree nutrition requires sufficient knowledge in relation to the seasonal change of leaf nutrient content, while very few studies have investigated the seasonal variation of nutrients in olive cultivars. Based on this, in the current research, the seasonal dynamics of macronutrient and micronutrient concentration in the leaves of four olive cultivars were investigated during four seasons in Ahvaz weather conditions.



Materials and Methods: This research was conducted in the olive research orchard in Shahid Chamran University of Ahvaz, in a randomized complete block (RCB) design (repeated measures) with four replications. Leaf sampling was done during 2022, from one year old shoots on 20-year-old mature olive trees of Dezful, Koroneiki, Manzanilla and Kavi. In this study, the concentration of macronutrients (N, P and K) and micronutrients (Fe, Cu, B, Zn and Mn) were measured in olive leaves.



Results:The interaction of season and cultivar had a significant effect on the concentration of all macronutrients and the Mn. The nutritional status of the studied cultivars was optimal in terms of all elements except N.The difference in the seasonal dynamics pattern of N was evident for olive cultivars. The highest and lowest N concentration were recorded in the spring for Kavi and Manzanilla respectively.Olive cultivars showed the same and sinusoidal pattern in the change of P content during the seasons. The seasonal dynamics of K concentration, like P, had a similar pattern among cultivars, with the highest K concentration was recorded in spring and summer and the lowest in winter and autumn.The highest amount of Fe was recorded in spring (162.28 mg kg-1), but compared to the amount of Fe in leaves in winter (143.06 mg kg-1), there was a significant increase. The seasonal dynamics of Fe showed a sinusoidal pattern, so that the lowest Fe concentration recorded in winter and the highest in spring and autumn. Cu concentration significantly decreased from winter to spring and summer, and the highest concentration of Cu was recorded in winter (68.06 mg kg-1). The seasonal pattern of Cu concentration showed that it was the lowest in spring and the highest in winter and autumn. The highest B concentration was in autumn (77.36 mg kg-1). The seasonal pattern of B concentration showed an increasing trend over time. The amount of Zn decreased significantly from winter to spring and summer, and reached its highest concentration in the autumn, so that it increased by 33.80% compared to the summer. The seasonal pattern of Zn showed a decrease and then an increase during the year from winter to autumn. T. The highest and lowest concentrations of Mn was recorded in spring for Koroneiki and Kavi (72.68 and 38.10 mg kg-1) respectively.



Conclusion: The results of this research showed that the effects of season was more important than other effects; Because the concentration changes of all elements were affected by the season. According to the results, the concentration of P, K and micronutrients was optimal, but the amount of N, especially in the growing seasons (spring and summer), was evaluated as less than optimal level, so the application of N-containing fertilizers is suggested before the beginning of the growing season.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Seasonal pattern
  • olive
  • leaf nutrients