ارزیابی خصوصیات گلدهی، عملکرد و کیفیت سوخ در ارقام تجاری پیاز روز کوتاه (Allium cepqa L.)

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 1بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

2 2بخش تحقیقات علوم زراعی- باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،

3 3بخش تحقیقات سبزی و صیفی، موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.brforodi@yahoo.com

10.22069/jopp.2024.22649.3165

چکیده

سابقه و هدف: بررسی تنوع ژنتیکی و آگاهی از پتانسیل عملکرد، خصوصیات کیفی و گلدهی پیاز و شناسایی روابط بین صفات به محقق کمک می‌کند تا در برنامه‌های اصلاحی و پیشبرد نسل‌ها چه صفاتی را برای دستیابی به حداکثر عملکرد سوخ و بذر مدنظر قراردهد. جهت تولید محصول با کیفیت و مطابق با اصول فنی کشت، آگاهی از خصوصیات گلدهی پیاز و روابط بین صفات ضروری است. در واقع بدست آوردن مقادیر قابل قبول بذر تنها براساس داشتن اطلاعات کافی در مورد گلدهی این گیاه امکان‌پذیر است. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این تحقیق بخشی از پروژه اصلاحی انجام شده پیاز می‌باشد که به‌منظور دستیابی به ارقام آزادگرده‌افشان پیاز روز کوتاه همچنان ادامه دارد. بنابراین شناسایی خصوصیات گلدهی ژنوتیپ‌ها بسیار حایز اهمیت است. این پژوهش به-منظور بررسی و مقایسه پتانسیل عملکرد سوخ، خصوصیات کیفی و گلدهی نه ژنوتیپ پیاز روزکوتاه و مطالعه روابط بین صفات گلدهی انجام شد.

مواد و روش‌ها: در این پژوهش نه ژنوتیپ پیاز روزکوتاه (شامل هشت هیبرید تجاری پیاز با نام‌های: سحر، پالیز، صبا، ساوانا سوئیت،گلدن آی، داستر، ایمپراتریز، پریماورا و رقم آزادگرده افشان تگزاس ارلی گرانو) در طی سه سال زراعی (1400-1397) از نظر صفات کمی و کیفی ارزیابی شدند. در طی دو سال اول ارزیابی خصوصیات سوخ ژنوتیپ‌ها در دو منطقه اصفهان و خوزستان انجام شد و سپس در سال زراعی 1400-1399 ژنوتیپ‌ها در اصفهان از نظر خصوصیات گلدهی (تعداد ساقه گلدهنده، تعداد گل باز شده، تعداد گل حاوی بذر، تاریخ رسیدگی، وزن هزار دانه، عملکرد بذر در هر گل‌آذین و عملکرد بذر در بوته) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار با یکدیگر مقایسه شدند.

یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که عملکرد سوخ، مواد جامد محلول و درصد ماده خشک تحت تاثیر اثر سال قرار نگرفتند; اما در دو مکان تفاوت بین صفات معنی‌دار شد. در هر دو منطقه عملکرد سوخ هیبرید‌های تجاری صبا، ساوانا سوئیت و رقم آزادگرده افشان تگزاس ارلی گرانو با اختلاف معنی‌دار بالاترین میزان و ارقام سحر و پالیز در رده پایین از نظر عملکرد سوخ بودند. بیشترین و کمترین میزان عملکرد بذر به‌ترتیب به ارقام صبا و پالیز تعلق داشت. نتایج همبستگی نشان داد که وزن هزاردانه رابطه مثبت معنی‌دار در سطح 5 درصد با عملکرد بذر و رابطه منفی معنی‌دار با تعداد ساقه گلدهنده داشت. نتایج تجزیه خوشه‌ای براساس صفات مختلف گلدهی، ژنوتیپ‌ها را در سه گروه مجزا قرارداد.

نتیجه‌گیری: بر طبق نتایج ارزیابی خصوصیات سوخ در طی دو سال و در دو منطقه، صفات تحت تاثیر اثر سال قرار نگرفتند که عمدتا بدلیل شرایط نسبتا پایدار جوی در دو سال آزمایش بود. عملکرد سوخ در هر دو سال در منطقه خوزستان با اختلاف معنی‌دار نسبت به اصفهان بیشتر بود که علت این امر طولانی بودن دوره رشد در منطقه خوزستان نسبت به اصفهان است. در در مقابل درصد ماده خشک و ماد جامد محلول در ژنوتیپ‌های منطقه اصفهان با اختلاف معنی‌دار بیشتر از منطقه خوزستان بود. تولید بذر پیاز ارزش اقتصادی بالایی دارد که در این امر گل‌دهی، میزان بذر و داشتن وزن هزاردانه مناسب نقش مهم دارند. نتایج این مطالعه نشان داد که صبا با بیشترین تعداد ساقه گلدهنده و بیشترین وزن هزار دانه، دارای بالاترین عملکرد بذر در گل آذین و در بوته و پالیز با کمترین وزن هزار دانه، کمترین عملکرد بذر در گل آذین و در بوته را دارا بود. بود. از نظر دوره رسیدگی بذر پالیز و پریماورا زودرس‌ترین و ایمپراتریز و تگزاس دیررس‌ترین بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Evaluation of flowering characteristics, bulb yield and quality in commercial cultivars of short-day onion (Allium sepa L.)

نویسندگان [English]

  • Zahra Abbasi 1
  • Abdulsattar Darabi 2
  • Bahram Rostam forodi 3
1 1Horticulture Crops Research Department, Isfahan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Isfahan, Iran. zaryaabbasi@gmail.com. Tel:09132058695
2 2Horticulture Crops Research Department, Khuzestan Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, (AREEO), Khuzestan, Iran. darabi6872@yahoo.com. Tel:09166713746
3 3Horticulture Crops Research Department, Seed and PlantImprovement Institute Research and Education Center, (AREEO), Karaj, Iran. brforodi@yahoo.com Tel: 09122767142
چکیده [English]

Background and objectives: Genetic diversity and knowledge of the yield potential, quality characteristics and onion flowering and relationship between traits will help the researcher to consider important traits in breeding programs and advancing generations to achieve the maximum bulb and seed yield. In order to produce a quality product and have a uniform farm in accordance with the technical principles of cultivation, it is necessary to know the characteristics of onion flowering and the relationships between traits. In fact, obtaining acceptable amounts of seeds is only possible based on having sufficient information about the flowering of this plant. The genotypes investigated in this research are a part of the onion breeding project which is still ongoing in order to obtain open-pollinated cultivars of short-day onion. Therefore, identifying the flowering characteristics of genotypes is very important. This research was carried out in order to investigate and compare the bulb yield potential, quality and flowering characteristics of nine short-day onion genotypes and to study the relationships between flowering traits.

Materials and Methods: In this research, nine short day onion genotypes (including eight hybrids: Sahar, Paliz, Saba, Savanah Sweet, Golden Eye, Duster, Imperatriz, Primavera and the open-pollinated cultivar Texas Early Grano) was performed for bulb yield and flowering traits during three growing years 2018-2021. In the two first year, the genotypes bulb characters was evaluated in Isfahan and Khuzestan locations and in the third year, the flowering characteristics of genotypes (Number of flower stalks/plant in three stages intervals of 10 days from each other, Number of open flower stalks/plant in three stages intervals of 10 days from each other, Number of open flower stalks/plant,Seed harvest day, 1000 seed weight, Seed yield/inflorescence, Seed yield/plant) were compared with each other in a randomized complete block design experiment with three replications. Variance analysis and average comparison was performed using Duncan's method at a probability level of 5%. Correlation analysis between traits and cluster analysis were performed on the average of repetitions. All statistical calculations were done with SAS 9.2 software.

Results: The comparison results of the bulb yields showed that in both locations, with significant difference, the commercial hybrids Saba, Savannah Sweet and the open-pollinated variety Texas Early Grano were the highest, and Sahar and Paliz cultivars were the lowest for bulb yield. The highest and lowest seed yield belonged to Saba and Paliz cultivars, respectively. Correlation between flowering traits showed that 1000 seed weight had a significant positive relationship at the 5% level with seed yield and a significant negative relationship with number of flower stalks/plant. Seed harvest day did not show any correlation with none of the traits. The results of this study showed that Saba with the highest bulb yield, the highest number of flower stalks/plant and the highest 1000 seed weight, has the highest seed yield in inflorescences and in plant and Paliz with low bulb yield and the lowest 1000 seed weight, has the lowest seed yield in inflorescences and in plant. For seed harvesting day, Paliz and Primavera were the earliest and Imperatriz and Texas were the latest.

Conclusion: According to the results of bulb traits evaluation in two years and in two locations, the traits were not affected by year effect, which was mainly due to relatively stable weather conditions in the experiment two years. Bulb yield in both years in Khuzestan was significantly higher than in Isfahan, which is due to the long growth period in Khuzestan location.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Allium cepa
  • flower stalks
  • 1000 seed weight
  • seed yield