بررسی برخی خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد روغن گیاه کلزا در شرایط کاربرد زئولیت و کود سولفات آمونیوم

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشته مدیریت حاصلخیزی و زیست فناوری خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. ساری. ایران.

2 استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری، ایران

3 دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. ساری. ایران.

4 دانشیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری. ساری. ایران

10.22069/jopp.2025.23506.3246

چکیده

سابقه و هدف: نیتروژن یکی از مهم‌ترین عناصر غذایی برای رشد و تغذیه گیاهان زراعی بوده و کاربرد آن سبب افزایش عملکرد در گیاهان می‌گردد. کاربرد اصلاح‌کننده‌های معدنی مانند زئولیت رویکرد مناسبی در جهت بهبود کیفیت خاک و افزایش نگهداری نیتروژن در خاک می‌باشد. این پژوهش با هدف تعیین اثر کاربرد زئولیت و کود سولفات آمونیوم بر خصوصیات فیزیولوژیکی و عملکرد کلزا در دو خاک با بافت متفاوت انجام شد.

مواد و روش‌ها: این آزمایش به صورت اسپلیت پلات در سه تکرار و در شرایط گلدانی در دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1401 انجام شد. عامل اصلی شامل دو نوع خاک ( لوم شنی‌ و لوم رسی سیلتی) و عامل فرعی در دوازده سطح شامل شاهد، کود سولفات آمونیوم در دو سطح 108 و 153 میلی‌گرم سولفات آمونیوم در کیلوگرم خاک، کاربرد 2، 4 و 6 گرم زئولیت به همراه 108 میلی‌گرم سولفات آمونیوم در کیلوگرم خاک و 2، 4 و 6 گرم زئولیت به همراه 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم و 2، 4 و 6 گرم زئولیت غنی‌شده با آمونیوم در کیلو گرم خاک در نظر گرفته شد. داده‌ها در نرم افزار Statistic آنالیز شدند و مقایسه میانگین‌ها با آزمون حداقل تفاوت معنی‌دار (LSD) انجام شد.

یافته‌ها: نتایج نشان داد اثر تیمار نوع خاک بر وزن غلاف، پروتئین دانه و عملکرد دانه معنی‌دار گردید و اثر تیمار اصلاح‌کننده بر تمامی صفات مورد مطالعه معنی‌دار شد. همچنین اثر متقابل نوع خاک و تیمار اصلاح‌کننده بر عملکرد بیولوژیکی، شاخص برداشت، عملکرد روغن و عملکرد دانه معنی‌دار گردید. تیمار 4 گرم زئولیت در کیلوگرم به‌همراه 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T7) مؤثرترین تیمار بر وزن غلاف و محتوای کلروفیل برگ بود. بیش‌ترین ارتفاع بوته و پروتئین دانه به ترتیب با کاربرد 6 گرم زئولیت در کیلوگرم به‌همراه 153 میلی‌گرم کود سولفات آمونیوم در کیلوگرم (T8) و 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T2) بدست آمد. بیش‌ترین عملکرد بیولوژیکی و عملکرد دانه در تیمار خاک با بافت لوم رسی سیلتی و تیمار 6 گرم زئولیت در کیلوگرم به‌همراه 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T8) مشاهده شد. مؤثرترین تیمار بر شاخص برداشت، تیمار خاک لوم رسی سیلتی و تیمار 108 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T1) بود و بیش‌ترین عملکرد روغن در تیمار خاک با بافت لوم رسی سیلتی و تیمار 2 گرم زئولیت در کیلوگرم به‌همراه 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T6)بدست آمد.

نتیجه گیری: با توجه به‌نتایج بدست آمده در پژوهش حاضر، تمامی صفات مورد مطالعه در خاک با بافت لوم رسی سیلتی بیش‌تر از خاک با بافت لوم شنی بود. بهترین نتایج در تیمار 6 گرم زئولیت در کیلوگرم به‌همراه 153 میلی‌گرم در کیلوگرم کود سولفات آمونیوم (T8) بدست آمد و در میان تیمارهای مقادیر مختلف زئولیت غنی‌شده، تیمار 6 گرم زئولیت غنی‌شده با آمونیوم مؤثرترین تیمار بر صفات مورد مطالعه بود. به طور کلی می‌توان نتیجه گرفت کاربرد توام زئولیت و کود سولفات آمونیوم می‌تواند راهکار مناسبی برای بهبود عملکرد کلزا باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Investigation of some physiological properties and performance of rapeseed oil under application of zeolite and ammonium sulphate fertilizer

نویسندگان [English]

  • Maedeh Agooshi 1
  • Mohammad Ali Bahmanyar 2
  • Mehdi Ghajar Sepanlu 3
  • Seyed Mostafa Emadi 4
1 Ph.D. Student, Dept. of Soil Science, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. Sari. Iran.
2 Professor, Department of Soil Sciences and Engineering, College of Agronomy, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources.
3 Associate Professor, Dept. of Soil Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. Sari. Iran.
4 Associate Professor, Dept. of Soil Sciences, Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University. Sari. Iran.
چکیده [English]

Background and Objectives: Nitrogen (N), as an essential nutrient for growth and development of plants, is added to agricultural fields to boost crop yield. Soil inorganic amendments such as zeolite are good strategies to improve soil quality and increase soil nitrogen content. The objective of this research was conducted with the aim of determine the impact of zeolite and ammonium sulphate fertilizer on physiological characteristics and yield in two soils with different texture.

Materials and Methods: This experiment was conducted as a split plot in pots conditions in three replicates in Sari Agricultural Sciences and Natural Resources University in 2022. In this experiment, the main factors include two types of soils (silty clay loam and sandy loam) and the secondary factors in twelve levels include the control, 108 and 153 mg kg-1 ammonium sulphate fertilizer, 2, 4 and 6 g zeolite with 108 mg. kg ammonium sulphate, 2, 4 and 6 g zeolite with 153 mg kg-1 ammonium sulphate and 2, 4 and 6 g enriched zeolite were considered. The amount of ammonium sulfate fertilizer was determined according to the soil test and zeolite was enriched by ion saturation method. Data analysis was done in the Statistic software and the mean comparisons were made by LSD test.

Results: The results showed that the effects of the soil type treatments were significant on pod weight, protein grain and grain yield and the effects of the amendment treatments were significant on all studied traits. the interaction effect of soil type and amendment treatments were significant on biological yield, harvest index, oil yield and grain yield. 4 g zeolite with 153 mg kg-1 ammonium sulphate (T7) was the most effective treatment on pod weight and leaf chlorophyll content. The highest amount of plant height and protein grain was observed in 6 g zeolite with 153 mg kg-1 ammonium sulphate (T8) and 153 mg kg-1 ammonium sulphate (T2) respectively. The highest amount of biological yield and grain yield was observed in silty clay loam soil and 6 g zeolite with 153 mg kg-1 ammonium sulphate (T8). the most effective treatment on harvest index was silty clay loam soil and 108 mg kg-1 ammonium sulphate (T2) and the highest amount of oil yield was observed in silty clay loam soil and 2 g zeolite with 153 mg kg-1 ammonium sulphate (T6).

Conclusion: According to the results of the present study, all studied traits in soil with silty clay loam texture are more than soil with sandy loam texture. The best results were obtained in 6 g zeolite with 153 mg. kg ammonium sulphate (T8) and among the enriched zeolite treatments, application of 6 gr enriched zeolite with ammonium was the most effective treatment. It can be concluded that the combined use of zeolite and ammonium sulphate can be a suitable solution for improving rapeseed yield.

کلیدواژه‌ها [English]

  • amendment
  • enriched zeolite
  • nitrogen
  • soil texture