تأثیر سطوح مختلف تراکم بر سرعت و روند پر شدن دانه، عملکرد و اجزاء عملکرد در ارقام لوبیا چیتی

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی اثرات رقم و تراکم بوته بر سرعت و روند پر شدن دانه، عملکرد و اجزاء عملکرد لوبیا چیتی یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سال 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان‌شرقی (تبریز) به اجرا در آمد. سه رقم خمین، G-14088 و 11816 (امیدبخش) در چهار تراکم 14، 20، 30 و 60 بوته در مترمربع در مزرعه کشت شدند. در این بررسی با استفاده از یک مدل خطی دو تکه‌ای، پارامترهای مربوط به پر شدن دانه ارزیابی گردید. چهار پارامتر سرعت پر شدن دانه، زمان رسیدگی وزنی، حداکثر وزن دانه و دوره مؤثر پر شدن دانه به‌طور معنی‌داری تحت‌تأثیر اثر متقابل رقم و تراکم قرار گرفتند، به‌طوری‌که بیش‌ترین مقادیر این چهار پارامتر از رقم خمین در کم‌ترین تراکم (14 بوته در مترمربع) به‌دست آمد. این پارامترها در ارقام خمین و G-14088 با افزایش تراکم بوته در واحد سطح، کاهش معنی‌داری یافتند. بین ارقام لوبیا و نیز بین تراکم‌های مختلف از نظر همه صفات مربوط به عملکرد و اجزاء عملکرد اختلاف معنی‌داری وجود داشت اما اثر متقابل رقم و تراکم فقط در مورد صفات تعداد روز تا رسیدگی، تعداد نیام در بوته، وزن صددانه، عملکرد دانه در هکتار و درصد پروتئین دانه معنی‌دار بود، به‌طوری‌که همه این صفات (به‌جز عملکرد دانه) با افزایش تراکم بوته در واحد سطح، کاهش یافتند اما زیادی تراکم و افزایش تعداد غلاف در مترمربع، همه آن‌ها را جبران نموده و در نهایت عملکرد دانه در هکتار که مهم‌ترین و تعیین‌کننده‌ترین پارامتر محسوب می‌شود با افزایش تراکم افزایش یافت و بیش‌ترین عملکرد دانه نیز از رقم خمین در تراکم 30 بوته در مترمربع به‌دست آمد. رقم خمین به‌دلیل برخورداری از بیش‌ترین سرعت پر شدن دانه، دوره مؤثر پر شدن دانه، حداکثر وزن دانه، تعداد دانه در بوته، وزن صددانه، شاخص برداشت و عملکرد دانه، مناسب‌ترین رقم در منطقه و تراکم 30 بوته در مترمربع به‌عنوان تراکم مطلوب شناخته شد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of different plant densities effects on rate and process of grain filling, yield and yield components in varieties of dry bean

چکیده [English]

In order to evaluate plant density and cultivar effects on rate and process of grain filling, yield and yield components of three dry bean cultivars a factorial experiment (using R.C.B. design) was conducted in 1386 at agricultural and natural research center of East Azarbaijan (Tabriz). Three cultivars (Khomeyn, G-14088 and 11816) were planted at four densities (14, 20, 30 and 60 plants/m2) in three replications. A two-part linear model was used to quantifying the grain filling parameters. Interaction effect of cultivar and plant density affected grain filling rate (GFR), mass maturity (MM), maximum grain weight (MGW) and effective filling period (EFP) significantly. Highest amount of GFR, MM, MGW and EFP observed at Khomeyn cultivar in lowest density (14 plants/m2). These four parameters decreased in Khomeyn and G-14088 cultivars with increasing in plant density significantly. Between cultivars and plant densities treatments of dry been was significant difference in all of yield and yield components. But interaction effect of cultivar and plant density affected only number of day to maturity, number of pod in plant, 100 kernel weight, grain yield and percent of grain protein parameters. All of these parameters (except grain yield) decreased with increasing in plant density. But increasing of plant density and number of pod in square meter compensated it and increased grain yield with increasing all of parameters in square meter. Grain yield is important than other parameters. Khomeyn cultivar had maximum amount GFR, MGW, EFP, number of grain, 100 K.W, HI and grain yield. Therefore Khomeyn cultivar and 30 plants/m2 are best cultivar and plant density in region respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Dry bean
  • Cultivar
  • Plant density
  • GFR
  • EFP