پهنه‌بندی اگرواکولوژیکی استان زنجان جهت برآورد پتانسیل و خلاء عملکرد نخود دیم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی سابق کارشناسی ارشد اگرواکولوژی گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

2 استاد گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

3 دانشیار گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

4 دانشجوی دکتری اکولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

چکیده

درک پتانسیل عملکرد و فاصله موجود بین عملکرد واقعی گیاهان زراعی با عملکرد قابل دست‏یابی جهت تشخیص عوامل محدود کننده‏ عملکرد ضروری می‏باشد. دانستن استعداد یک منطقه جهت تولید یک محصول خاص می‏تواند موجب سرمایه‏گذاری بر روی آن محصول در منطقه شود. بنابراین کمی‏سازی عملکرد پتانسیل در شرایط دیم، مقایسه عملکرد پتانسیل با عملکرد واقعی و تعیین خلاء عملکرد در نواحی مختلف استان زنجان و تهیه نقشه‏های پهنه‏بندی اگرواکولوژیکی تولید نخود در استان از طریق رهیافت سیستم‏های اطلاعات جغرافیایی (GIS) از جمله اهداف این تحقیق بودند. متوسط عملکرد پتانسیل در شرایط دیم استان با استفاده از یک مدل ساده شبیه‏سازی گیاه نخود برابر با (1075-559) 727 کیلوگرم بر هکتار برآورد شد. با توجه به اینکه میانگین عملکرد واقعی در استان 408 کیلوگرم در هکتار گزارش شده‏ است (میانگین 3 سال زراعی 88-1387 تا 90-1389)، خلاء عملکرد استان به‏طور میانگین (59-24) 43 درصد تخمین زده شد. این میزان خلاء عملکرد برابر (475-157) 320 کیلوگرم در هکتار است. مهمترین نکته‏ای که از این تحقیق بدست آمد این بود که امکان افزایش تولید زیادی در استان نسبت به عملکردهای فعلی وجود دارد. نتایج آنالیز خلاء عملکرد استان نشان داد که با پوشش 80 درصد عملکرد پتانسیل، امکان افزایش عملکرد از 5 تا 95 درصد (48 درصد به صورت میانگین) نسبت به عملکردهای فعلی وجود دارد. بهبود مدیریت کاشت، داشت و برداشت نخود، اصلی‏ترین و کم‏هزینه‏ترین راه برای پر کردن خلاء عملکرد استان زنجان می‏باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله [English]

Agroecological zoning of Zanjan province for estimating yield potential and yield gap in dryland-base chickpea production systems

نویسندگان [English]

  • Nassim Meghdadi 1
  • Afshin Soltani 2
  • Behnam Kamkar 3
  • Amir Hajarpoor 4
چکیده [English]

It is essential to understand crop yield potentials and exploitable gaps to detect yield constraints of crops. Yield gap analysis is a method to evaluate our systems distance from actual capability of a region to produce a given crop which will direct researches and help for cropping patterns design and programming. Moreover, knowledge on a region capability could result in investigating on given crop. Thus, this research was aimed to quantify water-limited potential yield, comparison of actual and potential yield and yield gap analysis of chickpea production in Zanjan province. Also Geographical Information System (GIS) approach was used to produce agroecological zoning maps. Averaged water-limited potential yield in Zanjan province was assessed as 727 kg ha-1 (varied from 559-1075 kg ha-1) using a simple simulation model of chickpea. With considering averaged actual yield as 408 kg ha-1 (average of three years, from 2009-2011), mean yield gap was evaluated as 43% (varied from 24-59%), which its average value is equal to 320 kg ha-1 (varies from 157-475 kg ha-1). The most important finding was the possibility of considerable increasing of yield in studied province in comparison with current yield. Our results on yield gap revealed that with covering of 80% potential yield, it is possible to increase yield from 5 to 95% (48% in average). Improvement of sowing, protection and harvesting managements are the main and lowest-cost options to fill the chickpea yield gap in Zanjan Province.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Yield gap analysis
  • Water-limited potential yield
  • Chickpea model
  • Actual yield
  • GIS