بررسی کارایی گزینش هم‌زمان برای پایداری و عملکرد بالا در جو و مقایسه آن با سایر شاخص‌های پایداری

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

اثر متقابل ژنوتیپ در محیط (G×E) به‌دلیل اختلال در گزینش ژنوتیپ‌ها در هر محیط، از اهمیت ویژه‌ای در برنامه‌های اصلاح نباتات برخوردار است. بنابراین برای انجام گزینش بهتر باید عملکرد و پایداری عملکرد به‌طور هم‌زمان در نظر گرفته شوند. در این پژوهش تعداد 18 لاین پیشرفته جو در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در چهار منطقه گچساران، کوهدشت، مغان و گرگان به‌مدت 3 سال زراعی از نظر پایداری عملکرد دانه و ارزیابی کارایی روش‌های مختلف گزینش مورد بررسی و مطالعه قرار گرفتند. بررسی نتایج سه‌ساله عملکرد دانه در مجموع چهار ایستگاه تحقیقاتی نشان داد که بیش‌ترین میزان عملکرد در لاین‌های 1 و 14 به‌ترتیب با 4256 و 4205 کیلوگرم در هکتار و کم‌ترین میزان عملکرد مربوط به لاین 6 با میانگین 3289 کیلوگرم در هکتار می‌باشد. در حالی‌که میانگین عملکرد رقم شاهد، ژنوتیپ 17 (LB)، در شرایط مشابه 3609 کیلوگرم بود. از طریق گزینش با استفاده از آماره عملکرد- پایداری (YSi) به‌ترتیب لاین‌های 14، 1، 11، 2، 12، 5، 18، 15 و 9 با میانگین عملکرد 4057 کیلوگرم در هکتار انتخاب شدند. در این روش لاین 14 با YSi برابر 19 به‌عنوان برترین لاین از نظر عملکرد و پایداری نسبت به شاهد (2- YSi=) شناخته شد و لاین 11 و 1 (18YSi=) در رتبه بعدی قرار گرفتند. لاین 10 ضعیف‌ترین ژنوتیپ از لحاظ گزینش هم‌زمان برای عملکرد و پایداری شناخته شد. مقایسه میانگین عملکرد لاین‌های انتخابی به‌دست آمده از چهار روش مختلف گزینشی نشان از نبود تفاوت آماری معنی‌دار بین روش‌های گزینشی مختلف داشت، اما ترتیب ژنوتیپ انتخابی در روش‌های مختلف متفاوت بود، که این مسأله می‌تواند در معرفی ارقام پایدار مهم تلقی گردد. بنابراین استفاده از آماره عملکرد- پایداری (YSi) به‌دلیل تأکید بیشتر بر عامل پایداری در محاسبه YSi، مناسب بوده و با اطمینان کافی ژنوتیپ‌های با عملکرد بالا و پایدار را انتخاب می‌نماید.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Study on efficiency of simultaneous selection for stability and high yield in barley and its comparison with other satbility indices

چکیده [English]

The interaction of genotype × environment effect, because of disordering effect on genotypes selection has special importance in plant breeding programs. Therefore to better selection, yield and yield stability might be considered simultaneously. In order to study of grain yield stability and the evaluation of different selection methods efficiency, 18 advanced barely lines were studied in four locations, Moghan, Gorgan, Gachsaran and Kohdasht, for three years during 2005 to 2007 growing seasons. The experimental design in all of the locations and years was a completely randomized block design with four replications. Results of three years yields in four locations showed that lines No. 1 & 14 with 4256 and 4205 kg/ha and line No.6 with 3289 kg/ha produced the highest and lowest grain yield, respectively. Whereas control cultivar (LB) produced 3609 kg/ha grain yield. Using yield-stability (YSi) index, lines No. 14, 1, 11, 2, 12, 5, 18, 15 and 9 were selected as stable lines with high yields, respectively. The line No. 14 with YSi=19 and lines No. 1 & 11 with YSi=18 were selected as the best lines. Whereas the control cultivar (LB) had YSi=-2. Also line No. 10 was selected as the weakest line in yield and stability surveys. Mean comparing analysis among yield means of selected lines using four different selection procedures, showed no significant difference between them, but the order of selected lines was different in four methods. This could be important in the introduction of stable cultivars. Therefore due to higher emphasis of stability parameter in YSi calculating, YSi index is suitable and confidence for selection of high yielding and stable genotypes.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Barely
  • Yield
  • Stability
  • Simultaneous selection