اثر همزیستی قارچ میکوریزای آربوسکولار بر برخی از خصوصیات زراعی بزرک (Linum ussitatissimum L.) تحت شرایط تنش خشکی در منطقه شهرکرد

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو کارشناسی ارشد

2 هیات علمی دانشگاه شهرکرد

چکیده

سابقه و هدف: یکی از مهم‌ترین عوامل محدود کننده رشد گیاهان زراعی مناطق خشک و نیمه خشک، کمبود آب است. قارچ-های میکوریزایی یکی از مهم‌ترین میکروارگانیسم‌های محیط ریشه محسوب می‌شوند. اثرات این قارچ‌ها از طریق ایجاد تغییرات روی برخی از خصوصیات ریشه و جذب عناصر غذایی در گیاهان میزبان در شرایط تنش خشکی اعمال می‌شود. با وجود این، هم‌زیستی قارچ‌های میکوریزایی با گیاه بزرک هنوز مورد بررسی و مطالعه قرار نگرفته است. از این رو، این آزمایش به منظور بررسی اثر هم-زیستی قارچ میکوریزای آربوسکولار در شرایط تنش خشکی بر برخی خصوصیات کیفی و جذب عناصر غذایی توسط بزرک انجام شد.
مواد و روش: این آزمایش در سال زراعی 1392 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، با عرض جغرافیایی 32 درجه و 20 دقیقه شمالی و طول جغرافیایی 50 درجه و 51 دقیقه شرقی و ارتفاع 2061 متر از سطح دریا و بارندگی سالیانه حدود 5/319 میلی‌متر، اجرا شد. آزمایش به صورت کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح آبیاری: 100 (بدون تنش)، 75 (تنش ملایم)، 50 (تنش متوسط) و 25 (تنش شدید) درصد نیاز آبی گیاه، به عنوان عامل اصلی و تلقیح بذر گیاه بزرک با دو میکوریزا در سه سطح شامل Glomus intraradices و Glomus mosseae و یک تیمار بدون تلقیح میکوریزا به عنوان عامل فرعی، منظور گردید. صفات اندازه‌گیری شده شامل درصد و عملکرد روغن، میزان پرولین برگ، غلظت و جذب عناصر فسفر، پتاسیم و کلسیم در اندام هوایی، غلظت و جذب گوگرد در دانه بودند.
یافته‌ها: بر اساس نتایج آزمایش، تنش خشکی بر تمام صفات به جز جذب پتاسیم و کلسیم معنی‌دار شد. تنش خشکی باعث کاهش درصد و عملکرد روغن، غلظت و جذب عناصر فسفر و گوگرد شد، ولی میزان پرولین، غلظت پتاسیم و کلسیم را افزایش داد. میکوریزا باعث افزایش معنی‌دار صفات مورد بررسی گردید. اثر متقابل میکوریزا و تنش خشکی به غیر از پرولین، غلظت و جذب گوگرد، بر سایر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. نتایج تجزیه رگرسیونی در صفات درصد روغن، عملکرد روغن، غلظت فسفر، جذب فسفر، غلظت پتاسیم و غلظت کلسیم رابطه رگرسیونی معنی‌داری را نشان داد و این رابطه به صورت خطی و یا درجه دو بود.
نتیجه‌گیری: بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش هم‌زیستی بزرک با قارچ‌های میکوریزا آربوسکولار توانست موجب افزایش صفات مورد بررسی در شرایط تنش خشکی گردد. کاربرد هر دو گونه قارچ تأثیر بیش‌تری نسبت به عدم کاربرد روی کلیه صفات اندازه‌گیری نشان داد. تأثیر کاربرد هر دو گونه قارچ Glomus intraradices و Glomus mosseae تقریباً یکسان بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of arbuscular mycorrhizal fungi on some agronomic characteristics on linseed (Linum ussitatissimum L.) under drought stress

نویسندگان [English]

  • M. Soltanian 1
  • A. Tadayyon 2
1
2
چکیده [English]

Background and objectives: One of the most important limiting factors of crop growth in the arid and semi-arid regions, is water deficit stress. Mycorrhizal fungi are one of the most important microorganisms in the rhizosphere. The effects of these fungi apply via changes on some of the characteristics of roots and nutrient uptake in host plants in drought conditions. However, symbiotic mycorrhizal fungi with Linseed plant have not been studied yet. Thus, this experiment was conducted in order to investigate the effect of arbuscular mycorrhizal fungi under drought stress condition on some qualitative traits and nutrient uptake of linseed.
Materials and methods: This experiment was conducted in the research station of Faculty of Agriculture in Shahrekord University, with latitude of 32 degree and 20 minute north and longitude of 50 degree and 51 minute east, and altitude of 2061 meters above sea level and about 319.5 mm annual rainfall, in 2013. The experiment was conducted as split-plot design in RCBD with three replications. Drought stress at four levels of 100 % (no stress), 75 % (mild), 50 % (medium) and 25 % (sever stress) of water requirement, as main factor and inoculation with Glomus intraradices, Glomus mosseae and no inoculation as sub factor were treated. The measured traits were percent of seed oil, seed oil yield, proline content in leaves, and concentration and uptake of phosphorus, potassium, calcium in shoot and concentration and uptake of sulfur in seed.
Results: The results showed that the effects of drought stress treatment were significant on all measured traits except uptake of potassium and calcium. Drought stress decreased oil content (%) and oil production, concentration and uptake of phosphorus and sulfur, but increased proline content, concentration of potassium and calcium. Mycorrhiza increased all measured traits. The interaction between mycorrhiza and drought stress treatments was significant in all measured traits except proline content, concentration and uptake of sulfur. Regression analysis showed significant relation on the linseed traits of oil content, oil yield, P content, P absorption, K content and Ca content and these relations were linear or polynomial order 2.
Conclusion: Based on resulted in this experiment symbiosis of linseed with of arbuscular mycorrhizal fungi under drought stress caused increased in all traits. The use of both species of fungi showed more effective than the non-application on the measurement traits. The effect of both types of fungi Glomus intraradices and Glomus mosseae was almost identical.

کلیدواژه‌ها [English]

  • بlinseed
  • Drought stress
  • Linseed
  • Nutrient
  • Proline
  • symbiosis of mycorrhizal fungi