تأثیر تاریخ کاشت بر طول دوره‎های فنولوژیک ارقام گندم و رابطه آن با تولید عملکرد

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی اثر تاریخ‏ کاشت بر طول دوره‏های فنولوژیک ارقام گندم آزمایشی در قالب طرح بلوک‏های کامل تصادفی در چهار تکرار با 8 تاریخ‏ کاشت (23 آذر، 30 دی، 1 اسفند، 29 اسفند، 27 فروردین، 31 اردیبهشت، 9 تیر و 15 مرداد) و 7 رقم (آریا، اترک، کوهدشت، شیرودی، تجن، تارو و زاگرس) در مزرعه تحقیقاتی- آموزشی دانشکده‏های علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان انجام شد. عملکرد نهایی براساس 20 بوته و ثبت مراحل فنولوژیک براساس علامت‏گذاری و پایش 10 بوته در طی فصل رشد انجام شد. نتایج نشان داد که تاریخ‏های کاشت و ارقام مختلف از نظر تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و تعداد روز از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن اختلاف معنی‏داری دارند. ضرایب همبستگی سرعت سبز شدن با دما نشان داد که سرعت سبز شدن در تمامی ارقام همبستگی بالایی با دما داشت (9/0≤2R). در این آزمایش سرعت ساقه ‏رفتن تحت‌تأثیر دما و طول ‏روز قرار گرفت. از بین تاریخ‏های کاشت مورد آزمایش کم‌ترین تعداد روز از کاشت تا سبز شدن و از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تاریخ‏های کاشت 9 تیر (به‌ترتیب 17/3 و 33/23 روز) و 15 مرداد (07/3 و 93/19 روز) مشاهده شد. افزایش طول دوره رشد رویشی در تاریخ‏کاشت 23 آذر نسبت به تاریخ‏ کاشت‏های انتهایی سبب شد تا در این تاریخ‏ کاشت در زمان وقوع بیش‌ترین تشعشع در منطقه، گیاهان فرصت کافی برای تولید سطح برگ بیش‌تر داشته باشند و در نهایت سطح برگ مطلوبی تولید کنند که این مسأله مهم‏ترین عامل تأثیرگذار بر میزان عملکرد در تاریخ ‏کاشت 23 آذر (4773 کیلوگرم در هکتار) نسبت به تاریخ‏کاشت 31 اردیبهشت (370 کیلوگرم در هکتار) بود. همچنین نتایج پژوهش نشان داد که زمان از سبز شدن تا ساقه ‏رفتن در تعیین میزان عملکرد نقش مهمی دارد و طول این دوره در تمام ارقام همبستگی معنی‏داری با عملکرد (**84/0≤2R) و سطح برگ (**79/0≤2R) داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The effect of planting date on duration of phonological phases in wheat cultivars and it's relation with grain yield

چکیده [English]

In order to study the effect of planting date on duration of phenological periods in wheat cultivars, a randomized compelet block design experiment with four replications was conducted in Gorgan University of Agricultural Science and Natural Resources research station. The factors were eight sowing dates (14 December, 20 January, 18 February, 20 March, 16 April, 21 May, 30 July and 6 August) and seven cultivars (Aria, Atrak, Koohdasht, Shirudi, Tajan, Taro and Zagros). Final grain yield was measured and phenological stages were monitored by 20 and 10 individuals, respectively. The results revealed that the days from planting to emergence and emergence to stem elongation were different significantly. Correlation coefficients of emergence rate against temperature indicated a strong correlation in all cultivars (R2≥0.9**). In this research, both temperature and photoperiod affected stem elongation rate. Minimum of days to emergence and stem elongation were observed in 30 July (3.17 and 23.33 days) and 6 August (3.07 and 19.93 days). Increasing of the days from emergence to stem elongation in the first sowing date in comparison with last sowing dates caused the coincidence of optimum leaf area production with the highest incoming radiation to canopy. This was one of the most important factors which affected yield variability between different sowing dates (changed from 4773 Kg ha-1 to 370 Kg ha-1 when sowing date was delayed from 14 December to 21 May). Also, results revealed that days from emergence to stem elongation is so critical to determine grain yield, as had significant correlations with yield (R2≥0.84**) and LAI (R2≥0.79**).

کلیدواژه‌ها [English]

  • Wheat
  • Sowing date
  • Phenological phase