بررسی تأثیر تنش خشکی با سطوح نیتروژن و تراکم بر عملکرد، اجزای عملکرد دانه و شاخص برداشت رقم ایروفلور آفتابگردان در ارومیه

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

این آزمایش به‌منظور بررسی اثرات تنش کمبود آب، مقادیر متفاوت نیتروژن و تراکم بوته بر عملکرد و اجزای عملکرد در رقم ایروفلور در آفتابگردان روغنی سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی ساعتلوی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی واقع در 25 کیلومتری ارومیه اجرا گردید. این تحقیق به‌صورت کرت‌های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار بود. فاکتور اصلی شامل تیمار آبیاری دارای سه سطح آبیاری مطلوب (1I)، تنش ملایم (2I) و تنش شدید خشکی (3I) (به‌ترتیب آبیاری پس از تخلیه 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی) بود. تا مرحله 7 تا 8 برگی، آبیاری‌ها‌ پس از تخلیه 50 درصد ظرفیت زراعی در همه تیمارها انجام و از این مرحله به بعد تا 10 روز پیش از رسیدگی فیزیولوژیک گیاه تیمارهای آبیاری دقیقاً اعمال گردید. فاکتور فرعی شامل سه سطح نیتروژن 1N، 2N و 3N به‌ترتیب کاربرد معادل 100، 160 و 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و تراکم بوته به‌عنوان تیمار فرعی فرعی دارای سه سطح تراکم 55/5، 66/6 و 33/8 بوته در مترمربع بودند که به‌طور تصادفی در کرت‌های اصلی و فرعی و فرعی فرعی قرار داده شدند. نتایج نشان داد که تأثیر تنش خشکی، نیتروژن و تراکم بوته بر شاخص سطح برگ، محتوای نسبی آب برگ، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیکی، تعداد دانه در هر طبق، قطر طبق، درصد مغز به کل دانه، وزن هزاردانه، عملکرد دانه تک گیاه و شاخص برداشت معنی‌دار بود. تنش خشکی شدید در مقایسه با تیمار آبیاری مطلوب باعث کاهش عملکرد دانه به‌میزان تقریبی 44 درصد گردید. افزایش کاربرد نیتروژن موجب افزایش عملکرد دانه شد. عکس‌العمل عملکرد دانه نسبت به افزایش تراکم بوته مثبت بود. کلیه اجزای عملکرد نسبت به تغییر تراکم حساسیت نشان دادند. شاخص برداشت با افزایش شدت تنش خشکی و تراکم کاهش یافت. براساس نتایج حاصله از این پژوهش در شرایط مطلوب و تنش خشکی ملایم کاربرد 220 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار و افزایش تراکم بوته جهت تولید عملکرد مناسب می‌باشد، در حالی‌که در شرایط تنش خشکی شدید افزایش مصرف نیتروژن و تراکم بوته تأثیر بسیار ناچیزی بر افزایش عملکرد دانه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Effective Drought Stress on Yield, Yield components and harvest index of Sunflower Hybrid Iroflor at Different Levels of Nitrogen and Plant Population in Urmieh Climate Conditions

چکیده [English]

This research was conducted to study the effects of water deficiency stress, nitrogen application rates, and plant population on Water Use Efficiency and Nitrogen of oily sunflower in 2007-2008 Agriculture and Research center of West-Azerbaijan. The study was consisted split-split-plot experiments using Randomized Complete Block Design with 3 replications. The factor main was consisted irrigation treatment including optimum irrigation, moderate stress and sever stress where irrigation was done after depletion of 50%, 70% and 90% of field capacity, respectively. Three nitrogen levels consisting of 100, 160 and 220 Kg N ha-1 were considered as sub plots and sub-sub plots consisted of three plant population of 5.55, 6.66 and 8.33 plant m-2.The results indicated that water deficiency stress, nitrogen and plant population on grain and biological yields, seeds per head, head diameter, kernel percentage to seed, 1000 grain weight, plant grain yield and harvest index were significant. The maximum grain yield (4200 kg/ha) was related to optimum irrigation treatment. Severe drought stress reduced the grain yield by 44% compared to the optimum irrigation condition. Grain yield increased with nitrogen application rate. The response of grain yield to increase in plant population was positive. All yield components were responded to the changes in plant population. The harvest index decreased with increasing severe drought stress and plant population. According to this research derived results application of 220 kg N ha-1 and plant population increase in optimum conditions and moderate drought stress is recommended for suitable yield, although nitrogen consumption and plant population increase has a little impact on grain yield in severe drought stress conditions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sunflower
  • Drought stress
  • Nitrogen
  • Plant population
  • Yield