تأثیر زیستگاه بر انحراف نسبت جنسیت پسته وحشی (Pistacia atlantica subsp. mutica) در منطقه میمند استان کرمان

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

پسته وحشی زیرگونه Pistacia atlantica subsp. mutica متعلق به بخش کوهستانی منطقه ایرانو- تورانی ایران بوده و در شمال‌غرب، مرکز، شمال‌شرق، شرق و جنوب کشور پراکنش دارد. مکانسیم تعیین جنسیت در این گونه مشخص نبوده و تا زمان گلدهی نمی‌توان جنس پایه‌ها را تعیین کرد. در این بررسی چند فرضیه موجود در مورد عوامل مؤثر بر انحراف نسبت جنسیت در مورد این گیاه دو پایه در زیستگاه‌های خرد منطقه میمند شهر بابک از استان کرمان آزمون گردیدند. نتایج نشان داد که در زیستگاه‌های خرد که براساس شیب عوامل محیطی ارتفاع، باد، خاک و شیب از یکدیگر جدا می‌شوند، جمعیت‌های پسته وحشی انحراف نسبت جنسیت به نفع جنس نر در زیستگاه‌های تنش‌زا را نشان دادند. همچنین انحراف از نسبت جنسیت در تراکم‌های مختلف دارای تفاوت معنی‌دار بود، به‌نحوی‌که با کاهش تراکم فراوانی جنس نر افزایش یافت. به‌عبارت دیگر جنس ماده در تراکم بالاتر، تعداد پایه‌های بیشتری را به خود اختصاص داد. بر این اساس فرضیه برتری جنس ماده در اثر رقابت دانه‌های گرده تایید شد. به این مفهوم که در شرایط تراکم اندک پایه‌ها که به‌عنوان شاخصی از تراکم دانه گرده می‌باشد، جنس نر دارای برتری بود، اما با افزایش تراکم، نسبت جنسیت به عدد یک نزدیک‌تر شد. به‌عنوان نتیجه، دو عامل مرگ پایه‌های ماده در شرایط تنش‌زا و نیز برتری جنس ماده در پدیده رقابت دانه‌های گرده موجب بروز انحراف در نسبت جنسیت پسته وحشی در جمعیت‌های منطقه می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Habitat effects on biased sex ratio of wild Pistachio (Pistacia atlantica subsp. mutica) in Maymand region of Kerman province

چکیده [English]

The wild Pistachio, Pistacia atlantica subsp. mutica, is belonged to mountain of Irano-Turanian region, and distributed in northwest, northeast, center, east and south of Iran. The sexual identification mechanism of this species is unknown and denotation of gender is impossible until flowering. In this study sex ratio of populations of this dioecious shrub was evaluated by several hypothesis concerning biased sex ratio, in some microhabitates of Maymand region in ShahreBabak of Kerman province. The populations located in microclimatic gradient, such as slope, wind, altitude and edaphic factors display a male-biased sex ratio on stressful microhabitats. We found a significant correlation between biased sex ratio and density of plants too. Low density of plants correlates with a high preponderance of males, but the sex ratio approximately equal when density increases. So we found female preponderance when pollen grain competition exists. As results of this study, mortality of female plants and competition of pollen grain are effective factors in biased sex ration in wild pistachio populations in this region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Sex ratio
  • Wild pistachio
  • Maymand