بررسی تاثیر رژیم‌های متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنظیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین در ژنوتیپ‌های گندم

نوع مقاله : مقاله کامل علمی پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد. شهرکرد، ایران

2 نویسنده مسئول، استاد گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران.

3 استاد گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران

4 استادیار گروه بیوتکنولوژی و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران.

چکیده

سابقه و هدف: خشـکی باعـث کـاهش پتانسیل آب خـاک شـده و در چنـین شـرایطی گیـاه بـه منظـــور حفـــظ جـــذب آب مـــی‌توانـــد بـــه تنظــیم اســمزی اقــدام کنــد. تنظـــیم اســـمزی در بـــرگ پـــرچم و دانـــه گـــرده می-تواند به عنوان یک شاخص در برنامه‌های بـه‌نـژادی گندم برای افزایش تحمل به خشکی مورد اسـتفاده قـرار گیرد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺑﺮرﺳﯽ ﺗﺤﻤﻞ ﺑﻪ ﺧﺸﮑﯽ و انتخاب متحمل‌ترین ژﻧﻮﺗﯿﭗ‌های گندم از ﻃﺮﯾﻖ اﺛﺮ سطوح متفاوت آبیاری و ﺗﻨﺶ ﺧﺸﮑﯽ ﺑﺮ ﻣﯿﺰان رﻧﮕﯾﺰه ﻓﺘﻮﺳﻨﺘﺰی ﮐﻠﺮوﻓﯿﻞ، اﺳﯿﺪ آﻣﯿﻨﻪ ﭘﺮوﻟﯿﻦ، تنظیم اسمزی دانه گرده و اﻧﺘﺨﺎب ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ژﻧﻮﺗﯿﭗﻫﺎ ﺑﺮای ﮐﺎﺷﺖ در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺧﺸﮏ و ﻧﯿﻤﻪ‌ﺧﺸﮏ با عملکرد بالا ﺑﻮد.
مواد و روش‌ها: به منظور بررسی تاثیر سه رژیم متفاوت تنش خشکی بر توانایی تنطیم اسمزی دانه گرده و محتوای کلروفیل و پرولین سه آزمایش جداگانه (شرایط بدون تنش، تنش در مرحله میوز (مراحل 40-49 زادوکس) و تنش تا 30% ظرفیت زراعی) در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار و 5 ژنوتیپ در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال 1399 انجام شد. ژنوتیپ‌های مورد بررسی در این آزمایش شامل الوند، ژنوتیپ‌های در دست اصلاح اهدایی 81، اهدایی 82،، ژنوتیپ‌های خارجی اکسلی و چاینز‌اسپرینگ بودند.
یافته‌ها: نتایج تجزیه واریانس در شرایط بدون تنش و تنش نشان داد که از لحاظ اکثر صفات، بین ژنوتیپ‌ها اختلاف معنی‌دار در سطح 5% و 1% وجود داشت. عکس‌العمل ژنوتیپ‌های گندم در سه آزمایش متفاوت بود، ولی تنش خشکی در همه‌ی انواع تنش‌ها موجب افزایش محتوای پرولین و کاهش محتوای کلروفیل شد. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ در شرایط آبیاری نرمال (به ترتیب با مقادیر 66/29 و 00/72 میلی‌گرم بر گرم کلروفیل و پرولین) و در شرایط تنش در مرحله میوز و تنش 30% ظرفیت زراعی (به ترتیب با 57/28 و 20/23 میلی‌گرم برگرم کلروفیل و 50/100 و 75/118 میلی‌گرم بر گرم پرولین) با ذخیره حجم بیشتر پرولین و کلروفیل و جلوگیری از تجزیه این مواد متحمل‌ترین ژنوتیپ به خشکی شناخته شد. تنظـیم اسـمزی رابطـه مثبـت بـا عملکرد دانه داشته و عملکرد دانـه ژنوتیپ اهدایی 82 (05/1 گرم) با توانـایی تنظیم اسـمزی بالا در شـرایط خشـکی در مرحله میوز بیشـتر از ژنوتیپ‌های فاقـد توانایی تنظیم اسمزی است. در شرایط متفاوت آبی هرچه مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 50% بیشتر و مساحت دانه گرده در حضور پلی اتیلن گلایکول 30% کمتر باشد، تنظیم اسمزی به طور معنی‌داری افزایش می‌یابد.
نتیجه‌گیری: نتایج پژوهش نشان داد که تنش خشکی در همه انواع تنش‌ها موجب کاهش صفات مورد ارزیابی گردید و ژنوتیپی به خشکی متحمل‌تر است که بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل را در برگ‌ها ذخیره کند. به نظر می‌رسد که ژنوتیپ‌های دارای توانــایی تنظــیم اســمزی در صفت تحمل بـه خشـکی مشـترک هستند. ژنوتیپ چاینز‌اسپرینگ با دارا بودن بیشترین محتوای پرولین و کلروفیل و توانایی تنظیم اسمزی بالا در شرایط آبیاری نرمال متحمل‌ترین ژنوتیپ بود. این ژنوتیپ در گروه اژنوتیپ‌های فاقد توانـایی تنظـیم اسـمزی می‌باشد و مناسب برای کشـت در شرایط خشک است که با اسـتفاده از سـایر سازوکار‌های تحمل به خشـکی بـه شـرایط تـنش سازگاری داشـته و در صـورتی کـه بـرای توانـایی تنظیم اسمزی در شرایط تنش بهبود یابد، می‌تواند سازگاری بیشـتری بـرای کشت در مناطق خشک پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

The Study of Different Irrigation Regimes on the Osmoregulation of Pollen Grain and Chlorophyll and Proline Content in Wheat Genotypes (Triticum aestivum L.)

نویسندگان [English]

  • Zahra Karimidastgerdi 1
  • Shahram Mohammady 2
  • Sadollah Houshmand 3
  • Mohammad Rabiei 4
1 Ph.D. Student, Dept. of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
2 Corresponding Author, Professor, Dept. of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
3 Professor, Dept. of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran
4 Assistant Prof., Dept. of Biotechnology and Plant Breeding, Faculty of Agriculture, Shahrekord University, Shahrekord, Iran.
چکیده [English]

Background and objectives: Drought stress reduces the water potential of the soil and in such conditions the plant can osmoregulation in order to preserve and continue water absorption. Osmoregulation in flag leaf and pollen grains can be used as an indicator in wheat breeding programs to increase drought tolerance. The aim of this study was to study drought tolerance and selection of the most tolerant genotype of wheat through the effect of different irrigation regimes on chlorophyll, proline, osmoregulation of pollen grains and selection of the best genotypes for planting in arid and semi-arid regions with high yield.
Materials and methods: In order to analyze the effects of three different humidity regimes on the osmoregulation of pollen grain, chlorophyll and proline content three different experiments were carried out in randomized completely block designs with three replications. The three different humidity regimes included normal conditions (without stress), water-stress in meiosis stage and continuous water stress (30% of Field Capacity). The genotypes studied in this experiment included Alvand, Ehdaei 81, Ehdaei 82, Oxley and Chinese Spring.
Results: The results of analysis of variance in non-stress and stress conditions showed that there was a significant difference between genotypes in terms of most traits. The reaction of wheat genotypes was different in three experiments, but drought stress increased proline content and decreased chlorophyll content in all stresses. Chinese Spring genotype under normal irrigation conditions and stress in meiosis stage and 30% field capacity stress by storing more proline and chlorophyll and preventing the decomposition of these materials were identified as the most drought tolerant genotype. Osmoregulation has a positive relationship with grain yield and genotype Ehdaei 82 have the ability of osmoregulation and high grain yield under drought stress conditions in the meiotic stage. Under different water conditions, the higher Projected pollen grain area PEG 50% and the smaller Projected pollen grain area PEG 30%, Osmoregulation increases significantly.
Conclusion: The results showed that drought stress reduced the evaluated traits and genotype is more tolerant to drought that stores the highest content of proline and chlorophyll in leaves. Chinese Spring genotype was the most tolerant genotype with the highest content of proline and chlorophyll and high osmoregulation under normal irrigation conditions. Chinese Spring is in the group of genotype does not have the ability of osmoregulation and is suitable for dry conditions. This genotype is adapted to stress conditions by using other drought tolerance mechanisms and if improved for osmoregulation under stress conditions, it can be more adapted for cultivation in arid areas.

کلیدواژه‌ها [English]

  • گندم
  • تنش خشکی
  • تنظیم اسمزی دانه گرده
  • پرولین و کلروفیل

مراجع

 1.Sharifa, S. and Muriefah, A. 2015. Effects of paclobutrazol on growth and physiological attributes of Soybean (Glycine max) plants grown under water stress conditions. Int. J. Advan. Res. Biol. Sci. 2: 7. 81-93.
2.Akbari Moghaddam, H. 2012. Dry matter sharing and morphophysiological reactions of wheat cultivars under the influniverence of drought stress at different stages of growth. PhD Thesis in Agriculture. Faculty of Agriculture. Zabol University. 151p. (In Persian)
3.Bozhanova, V. and Dechev, D. 2010. Heritability of osmoregulation ability at durum wheat. Agric. Sci. Technol.
4: 2. 169-173.
4.Maghsoudi Moud, A.A. and Yamagishi, T. 2005. Application of projected pollen area response to drought stress to determine osmoregulation capability of different wheat (Triticum aestivum L.) cultivars. Int. J. Agric. Biol. 4: 604-605.
5.Rascio, A., Platani, C., Scalfati, G., Tonti, A. and Fonzo, N.D. 1994. The accumulation of solutes and water binding strength in durum wheat. Physiol. Plant. 90: 715-721.
6.Bohnert, H.J. and Jensen, R.G. 2009. Strategies for engineering water stress tolerance in plant. J. Agro. Plant Breed. 14: 89-97.
7.Majidi, A. 1993. Physiological mechanism of resistance to environmental constraints. Abstract Proceedings of the First Iranian Congress of Agriculture and Plant Breeding, University of Tehran.pp. 133-134. (In Persian)
8.Gzik, A. 1996. Accumulation of proline and pattern of α- amino acids in sugarbeet plants in response to osmotic, water
and salt stress. J. Environ. Exp. Bot.36: 1. 29-34.
9.Sabry, S.R.S., Smith, L.T. and Smith, G. M. 1995. Osmoregulation in spring wheat under drought and salinity stress. J. Gen. Breed. 49: 1. 55-60.
10.Tayebi, A., Afshari, H., Farahvash, F., Masood Sinki, J. and Nezarat, S. 2012. Effect of drought stress and different planting dates on safflower yield and its components in Tabriz region. J. Plant Physiol. 2: 3. 445-453.
11.Yadolahi Deh Cheshmeh, P. Asgharipour, M.R. Khairy, N. and Qaderi, A. 2014a. Effect of drought stress and organic fertilizers on oilyield and biochemical properties of safflower. J. Prod. Oil Plants.2: 1. 27-40. (In Persian)
12.Yadolahi Deh Cheshmeh, P., Bagheri, A.A., Amiri, A. and Ismailzadeh, P. 2014b. Effect of drought stress and chitosan foliar application on yield and photosynthetic pigments of sunflower. J. Crop Physiol. 6: 21. 73-83. (In Persian)
13.Castrillo, M. and Calcargo, A.M. 1989. Effects of water stress and rewatering on ribulose–I,5-bisphosphate carboxylase activity, chlorophyll and protein contents in two cultivars of tomato. J. Hort. Sci. 64: 6. 717-724.
14.Gusegnova, I.M., Suleymanov, S.Y.and Aliyev, J.A. 2006. Protein composition and native state of pigments of thylakoid membrane of wheat genotypes differently tolerant to water stress. J. Biochem. Res.71: 2. 223-228.
15.Lawler, D.W. and Cornic, G. 2002. Photosynthetic carbon assimilation and metabolism in relation to water deficits in higher plants. Plant Cell Environ.25: 2. 275-294.
16.Pessarkli, M. 1999. Hand book of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc. 697p.
17.Morgan, J.M. 1999. Pollen grain expression of a gene controlling differences in osmoregulation in wheat leaves: a simple breeding method. Aust. J. Agric. Res. 50: 953-62.
18.Maghsoudi, K. and Maghsoudi Moud, A.A. 2008. Assessment of osmoregulation capability in bread wheat (Triticum aestivum L.) cultivars using response of projected pollen grains to drought stress. Iran. J. Crop Sci. 10: 1. 1-14.
19.Bates, L.S., Waldren, R.P. and Tevre, I.V. 1973. Rapid determination of free proline for water- stress studies. Plant Soil. 39: 205-207.
20.Arnon, D.J. 1956. Chlorophyll absorption spectrum and quantitative determination. Biochem. Biophys. Acta. 20: 449-461.
21.Mackinney, G.1941. Absorption of light by chlorophyll solutions. J. Biol. Chem. 140: 315-319.
22.Morgan, J.M. 1992. Osmotic components and properties associated with genotypic differences in osmoregulation in wheat. Aust. J. Plant. Physiol. 19: 67-76.
23.Eivazi, A.R., Talat, F., Saeed, A. and Ranji, H. 2007. Selection for osmoregulation gen to improve grain yield of wheat genotypes under osmotic stresses. J. Biol. Sci. 10: 20. 3703-3707.
24.Hase, S., Vankova, R., Yamaguchi-Shinozaki, K., Shinozak, K. and Tran, L. 2012. Cytokinins metabolism and function in plant adaptation to environmental stresses. J. Plant Sci.17: 3. 172-179.
25.Lonbani, M. and Arzani, A. 2011. Morpho-physiological traits associated with terminal drought stress tolerance in triticale and wheat. Agriculture Research. 9: 1. 315-329.
26.Paleg, L. and Aspinall, D. 1981. Physiology and biochemistry of drought resistance in plants. American press, New York, 386p.
27.Malik, A., Colmer, T.D., Lambers, H. and Schortemyer, M. 2011. Changes in physiological and morphological traits of roots and shoots of wheat in response to different depths of waterlogging. Aust. J. Plant Physiol. 28: 1121-1131.
28.Hong Bo, S., Zongsuom, L. and Mingan, S. 2006. Changes of anti-oxidative enzymes and MDA content under soil water deficits among 10 wheat (Triticum aestivum L.) genotypes at maturation stage. Colloids. Surf. Bio. 45: 7-13.
29.Liu, F., Jensen, C.R. and Andersen, M.N. 2004. Drought stress effect on carbohydrate concentration in soybean leaves and pods during early reproductive development its implication in altering pod set. J. Agro. Plant Breed. 86: 1-13.
30.Sangtarash, M.H. 2010. Responses of different wheat genotypes to drought stress applied at different growth stages. Pak. J. Biol. Sci. 13: 3. 114-119.
31.Ghandi, A. and Jalali, A. 2013. The effect of mild drought stress at the end of the growing season on the agronomic characteristics of wheat cultivars. J. Crop Prod. 6: 2. 117-134. (In Persian)
32.Ahmadi, A. and Sio-Se Mardeh, A. 2004. Effect of drought stress on dissolved carbohydrates of chlorophyll and proline in four wheat cultivars adapted to different climatic conditions of Iran. Iran, J. Agric. Sci. 35: 4. 753-763. (In Persian(
33.Fani, A. 2009. Effect of water-stress on sterility in genotypes of wheat and its relationship with yield. Master Thesis. Shahrekord University. (In Persian)
34.Raesi, A. 2008. Chromosomal location of genes controlling water–stress induced apical sterility of spike using candidate chromosomal substitution lines in wheat (Triticum aestivum L.). Master Thesis. Shahrekord University. (In Persian)
35.Nabi Pur, A., Yazdi Samadi, B., Zali, A. and Pustini, K. 2003. Investigation of the effect of drought on some morphological traits and the relationship between these traits and stress sensitivity index in several wheat genotypes. Desert. 1: 31-48. (In Persian)
36.Gholami, A. and Asadollahi Poor, A. 2008. Improving wheat grain yieldunder water stress by stem hydrocarbon reserve utilization. Pak. J. Biol. Sci.11: 21. 2484-2489.
37.Majidi Fakhr, F., Paknejad, F., Ilkayi, M. and Khanpour, M. 2011. Investigation of deformation due to low water stress of autumn wheat cultivars using drought resistance indicators in Karaj region. J. Agric. Res. 3: 257-267. (In Persian)
38.Mitra, J. 2001. Genetics and genetic improvement of drought resistance in crop plants. Curr. Sci. 80: 6. 758-763.
39.Zare Feyzabadi, A. and Ghodsi, A. 2002. Investigation of drought tolerance of wheat lines and wheat cultivars in cold regions of the country. Agric. Sci. Indust. 2: 181-186.
پژوهش‌های تولید گیاهی
دوره 29، شماره 2
تیر 1401
صفحه 159-182

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار