ارزیابی شاخص‌های تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های گندم دوروم

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به‌منظور بررسی شاخص‌های تحمل به تنش و شناسایی ژنوتیپ‌های متحمل به شرایط تنش خشکی در گندم دوروم، تعداد 16 ژنوتیپ گندم دوروم در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو شرایط آبی و دیم در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ایلام در سال زراعی 86-1385 مورد آزمایش قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس عملکرد در شرایط آبی و دیم و شاخص‌های تحمل به تنش وجود تنوع در بین ژنوتیپ‌های گندم دوروم را نشان داد. در شرایط دیم بیشترین عملکرد دانه و نیز بیشترین میانگین هارمونیک، میانگین هندسی محصول‌دهی و شاخص تحمل به تنش متعلق به ژنوتیپ اُمرابی3 بود. تحلیل همبستگی بین عملکرد در شرایط آبی و دیم و شاخص تحمل به خشکی نشان داد که شاخص میانگین هندسی محصول‌دهی و شاخص میانگین محصول‌دهی مناسب‌ترین شاخص‌ها برای تعیین ژنوتیپ‌های متحمل به گندم دوروم می‌باشند. نمودار چند متغیره بای پلات نشان داد که ژنوتیپ‌های اُمرابی3، اِم اِر3/ اِم اِن آ1 و زردک در مجاورت بردارهای مربوط به شاخص‌های تحمل به خشکی یعنی میانگین محصول‌دهی، میانگین هندسی محصول‌دهی، میانگین هارمونیک و شاخص تحمل به تنش قرار دارند، همچنین توزیع ژنوتیپ‌ها در فضای بای پلات وجود تنوع ژنتیکی بین ژنوتیپ‌ها نسبت به تنش خشکی را نشان داد. تجزیه خوشه‌ای نشان داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپ‌های متحمل زردک،  اُمرابی3 و اِم اِر3/ اِم اِن آ1 و ژنوتیپ‌های حساس 9/ آ/ کردستان و 15/ آ/ مراغه می‌باشد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evolution of stress tolerance indices in durum wheat genotypes

چکیده [English]

In order to study stress tolerance indices and identifying tolerance genotypes to drought stress condition 16 genotypes of durum wheat were assessed in a randomized complete block design with four replications under two irrigated and rainfed conditions in the Research Station located in west of Iran Ilam in 2006- 2007. Results showed that variation in among durum wheat genotypes under irrigated and rainfed conditions. The highest stress yield, Harmonic mean, Geometric mean productivity and Stress tolerant index were related to the genotype Omrabi3. Correlation analysis between indices, potential and yield produced under stress indicated that the most suitable criteria for identifying tolerance durum wheat genotypes under irrigated and rainfed conditions were Mean productivity and Geometric mean productivity. Multivariate biplot indicated that the genotypes omrabi3, Mrb3/Mna1 and Zardak were located next the vectors of drought tolerance indices, Mean productivity, Geometric mean productivity, Stress tolerant index and Harmonic mean. Distribution of the genotypes in the biplot space indicated that the presence of genetic diversity among the genotypes for drought stress. Cluster analysis showed the farthest genetic distance between droughts tolerance genotypes were omrabi3, Mrb3/mna1, Zardak and also drought susceptible genotype were 15/A/MARGHEG and 9/A/KORDESTAN.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Durum wheat
  • Tolerance indices
  • Grain yield
  • Drought stress