واکنش عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم مختلف برنج در واکنش به محدودیت منبع و مخزن و کود نیتروژن

نوع مقاله : پژوهشی

چکیده

به منظور مطالعه تأثیر مقادیر کود نیتروژنه و محدودیت‌های منبع و مخزن بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف برنج، آزمایشی در سال 1385 در مؤسسه تحقیقات برنج کشور، معاونت مازندران (آمل)، اجرا شد. آزمایش به‌صورت کرت‌های دوبار خرد شده (اسپلیت اسپلیت پلات) در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و در سه تکرار انجام شد. مقادیر کود نیتروژن در سه سطح 100، 150 و 200 کیلوگرم در هکتار (از نوع کود اوره) به‌عنوان عامل اصلی، رقم در سه سطح شامل طارم، شفق و هیبرید GRH1 به‌عنوان عامل فرعی و محدودیت‌های منبع و مخزن در چهار سطح شامل قطع برگ پرچم، قطع 3/1 خوشه، قطع سایر برگ‌ها و شاهد به‌عنوان عامل فرعی فرعی در نظر گرفته شد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که مقادیر کود نیتروژن تنها روی طول خوشه اثر معنی‌داری دارد اما اثر رقم و محدودیت‌های منبع و مخزن روی صفاتی نظیر تعداد دانه در خوشه، وزن هزاردانه، طول خوشه، درصد باروری و دانه‌های پوک معنی‌دار شده است. برنج هیببرید GRH1 بالاترین عملکرد دانه، بیوماس، طول خوشه، تعداد دانه‌های پر، تعداد دانه‌های پوک و تعداد کل دانه را به خود اختصاص داد. در این پژوهش، تأثیر اعمال تیمارهای محدودیت‌های منبع و مخزن بر عملکرد دانه بسیار معنی‌دار (در سطح 1 درصد) بود. در بررسی اثرات تیمارهای محدودیت منبع و مخزن، مقایسه میانگین‌ها نشان داد که تیمار شاهد با میانگین عملکرد (28/6 تن در هکتار) دارای بیش‌ترین عملکرد و تیمار قطع سایر برگ‌ها به‌جز برگ پرچم با میانگین (57/4 تن در هکتار) کم‌ترین عملکرد را دارا بودند. همچنین، در این آزمایش عملکرد بیولوژیک (76/0=r) و شاخص برداشت (50/0=r) بیش‌ترین همبستگی مثبت و معنی‌دار را با عملکرد دانه نشان دادند. به‌طورکلی، می‌توان گفت که ارقامی مانند شفق و هیبرید GRH1 در مقایسه با رقم طارم (بومی) دارای گنجایش مخزن بالاتری می‌باشند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Yield and Yield Components of three Rice (Oryza sativa L.) Cultivars in response to Source-Sink Limitations and Different Nitrogen Fertilizer

چکیده [English]

In order to study the effect of different nitrogen fertilizer rates and source-sink limitation treatments on yield and yield component of contrast rice (Oryza sativa L.) cultivars, a field experiment was carried out in the Rice Research Institute of Iran-Deputy of Mazandaran (Amol) during 2006. A split split experiment in the basis of randomized complete block design with 3 replications and 3 factors were used in which fertilizer rates in 3 levels (including 100, 150 and 200 kg/ha from urea source) as main plots, rice cultivars in 3 levels (including Tarom, Shafagh and Bahar1 hybrid) as sub plots and source-sink limitation treatments in 4 levels (including cutting of flag leaf, cutting of leaves except flag leaf, cutting of 1/3 the end of panicle and control or without limitation) as sub sub plots were the treatments. Results showed that nitrogen rates had not significant effects on the studied traits expect on panicle length but cultivar and source-sink limitations significantly affect all studied traits such as grain number per panicle, 1000 grain weight, panicle length, panicle fertility percentage and unfilled grain number. Bahar1 hybrid had the highest grain yield, biomass, total grain number, unfilled grain and filled grain among cultivars. Among different source-sink limitation treatments, the lowest grain yield were observed when all leaves except flag leaf removed from plant probably because of induced source limitation. Also interaction effect of nitrogen fertilizer in source-sink limitation treatments showed that the highest yield was observed in 200 kg.ha-1 and control treatment. Among the mentioned traits, biomass (r=0.76**), harvest index (r=0.50**) had the highest positive and significant correlation with grain yield. In general, modern cultivars (Shafagh and Bahar1) had higher sink capacity than Tarom cultivar (traditional) that considered as a sink-limited cultivar.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Rice
  • Sink
  • Source
  • Nitrogen fertilizer
  • Yield